66 EAST
In een hoekpand midden in de Indische buurt van Amsterdam, tegenover een buurtcentrum en vlakbij een drukke winkelstraat, ligt 66 East. Afgebladderde raamkozijnen vormen de omlijsting van grote ramen die de tentoonstelling letterlijk naar de straat brengen. Binnen vermengt de onmiskenbare lucht van vocht zich met de geur van stof in tl-buizen. Kortom, dit is de typisch stedelijke geur van een Amsterdams woonhuis en daarmee de perfecte achtergrond voor de thema’s die 66 East aan de orde stelt. Sinds een half jaar is deze non-profitorganisatie gevestigd in een antikraakpand, waarvan de begane grond wordt gebruikt voor het tentoonstellen van interdisciplinaire projecten met betrekking tot de stedelijke ruimte en de stadscultuur. “66 East is primair geïnteresseerd in het tentoonstellen en aan de orde stellen van de impliciete aspecten van de stedelijke omgeving. Dit houdt in dat de interesse voornamelijk uitgaat naar de ervaring van het dagelijks leven, naar de stedelijke aanwezigheid van subculturen en naar alternatieve stedelijke visies.” Dat kan in de vorm van debatten, tentoonstellingen, kunstprojecten, dansvoorstellingen en fotoreportages. De specifieke omgeving van Amsterdam-Oost vormt het uitgangspunt voor projecten, interventies, performances en studies, maar ook stedelijke fenomenen elders in de wereld kunnen de aandacht opeisen.
Een voorbeeld van zo’n stedelijk verschijnsel is het fenomeen van ruimtelijke begrenzing of van grenscondities. In Border Conditions zullen in totaal dertig architecten, fotografen en kunstenaars het begrip ‘grens’ onderzoeken. Marc Schoonderbeek, medeoprichter van 66 East en coördinator van de onderzoeksgroep Border Conditions aan de TU Delft signaleert verschillende soorten grenzen. Soms gaat het om overgangsgebieden waar etnische, economische of religieuze conflicten worden uitgevochten, zoals in Nicosia, Jeruzalem of Belfast. Joost Hulshoff bijvoorbeeld documenteert de muren in Belfast die katholieke straten van protestantse scheiden en die eufemistisch Peace Walls worden genoemd. Dan weer zijn het lokale, historische grenzen, zoals de Brandlijn in Rotterdam. Finnbar McComb onderzoekt de scheidslijn tussen de wel en niet gebombardeerde Rotterdamse binnenstad, die nog altijd zichtbaar is in de bebouwing. Soms zijn grenzen niet zozeer fysiek aanwezig, maar manifesteren ze zich onder bepaalde omstandigheden. In Liège toont J. Homburg grenzen in Luik, maar dan zoals toeristen die ervaren. Toeristen verlaten immers zelden de binnenstad. Zoë Irvine vermengt in Pas de Calais(2002) interviews met asielzoekers tussen Frankrijk en Engeland met muziek, in een kruising tussen muziekstuk en videokunst. Hij toont schrijnende grenzen, grenzen die het verschil tussen een kaal heden en een vermeend paradijs aangeven. Zoals vaker in de tentoonstellingen in 66 East is de werkelijkheid van de stedeling concreet aanwezig in de details. Doordat de samenstellers/oprichters uit zowel kunstzinnige als architectonische hoek komen, is de getoonde collectie vaak een opmerkelijke mengeling van beide disciplines: architecten die een detail uit de werkelijkheid isoleren, uitvergroten en zo opnieuw interpreteren, staan naast kunstenaars die zich soms opvallend ’architectonisch’ gedragen. De makers beperken zich nooit tot vaktechnische bespiegelingen of theoretische concepten, maar zoeken de werkelijkheid die – sterk benadrukt, uit zijn context gelicht, verpersoonlijkt of juist hyperreëel – een nieuwe kijk biedt op de stad en de stedeling.
Een voorbeeld kan dat verder verduidelijken. Vanaf de kerstdagen is de tentoonstelling Raw Sleep te zien. Gefascineerd door het Japanse fenomeen van ‘straatslapen’ fotografeerde de Britse fotografe Sarah Epstein een aantal maanden lang slapende Japanners in openbare gelegenheden. Dit vrij gebruikelijke fenomeen in Japan is vooral een gevolg van slaapgebrek en lange reistijden. Japanners werken hard en lang, maar daarna speelt een belangrijk deel van hun sociale leven zich af in bars. Bovendien wonen ze vaak ver van hun werk. Reistijd wordt dus slaaptijd. Alle foto’s zijn genomen tussen 5 en 8 uur ’s ochtends, hetgeen leidt tot titels zoals 6.30 AM. Het resultaat is een serie hyperreële straatbeelden, zoals dat van twee – in chique uitgaanskleding gestoken – jonge meisjes, die te midden van het zojuist verorberde fastfood liggen te slapen met hun hoofd op tafel.
Als je de galerie van 66 East verlaat, ziet de stad er heel anders uit. De alledaagse werkelijkheid maakt gedurende korte tijd plaats voor een collage van details. Dat dit slechts duurt tot de realiteit zich aandient, in de vorm van te hard rijdende auto’s of mensen die in de weg lopen, is van ondergeschikt belang. De kracht van 66 East is het vermogen om de stad en de stedelijke ervaringen te vangen in onalledaagse beelden.
• De tentoonstelling Border Conditions loopt tot 18 december. 66 East Center for Urban Culture is gevestigd aan de Sumatrastraat 66h, 1094 NH Amsterdam (mail@66east.org; www.66east.org).
