Tijdsbeelden

Een terugkerend thema in de recente gesprekken die De Witte Raaf met Belgische kunstenaars voerde, is de internationaliteit van hun carrière. The Eighties: A Topology, een tentoonstelling die momenteel in Porto loopt, vormde de aanleiding om dat onderwerp op een andere manier aan te snijden: niet door Belgische kunstenaars te ondervragen over hun relatie tot de internationale kunst(wereld), maar door met een buitenlandse hoofdrolspeler – in casu de Duitse curator Ulrich Loock – in gesprek te gaan over diens contacten met Belgische kunstenaars en collega’s – over zijn kijk en beleving van België.

Loock is momenteel adjunct-directeur van het Museu Serralves in Porto en zijn tentoonstelling The Eighties: A Topology maakt de staat op van het werk van een generatie kunstenaars met wie hij (naast een aantal Europese collega’s) sinds de jaren ’80 nauw heeft samengewerkt. The Eighties is geen panoramisch overzicht, biedt geen integraal tijdsbeeld, maar geeft vorm aan een fragmentaire en ‘intersubjectieve’ kijk op ‘de jaren ’80’. In het gesprek dat Koen Brams en Dirk Pültau met Ulrich Loock voerden, wordt onder meer aandacht besteed aan de relatie tussen geografische plaats en ‘de plaats van de kunst’, en voor al datgene wat er sinds de jaren ’80 is veranderd.

The Eighties: A Topology is volgens een geografisch – of ‘topologisch’ – stramien opgebouwd. Maar aan deze tentoonstelling ligt nog een ander uitgangspunt ten grondslag: het decennium. In het Haags Gemeentemuseum loopt ook een tentoonstelling, die volgens een ‘chronohistorisch’ principe is opgebouwd: Sixties! Kunst, mode, design, film en fotografie. Hubert van den Berg bespreekt deze decennium-expositie. Wat betekent het eigenlijk om de geschiedenis in decennia op te delen? In een derde tekst neemt de Amerikaanse socioloog Eviatar Zerubavel precies dergelijke mnemonische operaties (zoals het ‘verknippen’ van geschiedenis in decennia) onder de loep. Historische discontinïteit vormt het vierde hoofdstuk uit Time Maps, een boek waarin Zerubavel de geschiedenis niet op feiten en inhoudelijke verbanden onderzoekt, maar op de zuiver formele en abstracte principes waarmee wij haar structuur geven.

Een van de kunstenaars in The Eighties is Lili Dujourie. In dit nummer zetten we het gesprek van twee nummers geleden verder, deze keer met aandacht voor het vroegste werk en de video’s van de jaren ’70. Een volgende keer willen we dit complex gestructureerde oeuvre via nóg een andere ingang binnenstappen.

Verder bevat dit nummer een tekst van Dirk Lauwaert, waarin de kledij uit de film Rocco van Luchino Visconti aan een ‘naadloos’ precieze lectuur wordt onderworpen. En ten slotte brengen we ook een tentoonstelling – dat wil zeggen, een tekstuele voorstelling van een niet gerealiseerde expositie. Met het project Dritte Romantik zou Duitsland, de huidige voorzitter van de Europese Unie, zichzelf in het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten aan de Europese partners presenteren. Maar na diplomatieke schermutselingen werd het project afgevoerd. Met Kijk op Europa!, de tentoonstelling die in de plaats kwam van Dritte Romantik, continueert Duitsland een imagopolitiek, waarin de Duitser gepresenteerd wordt als een vrij identiteitsloze, maar desalniettemin uiterst gastvrije burger met een internationale spirit: kortom, een voorbeeldige Europeaan.