Modefotografie
Sommige Nederlandse museumdirecteuren zijn misschien de kluts een beetje kwijt, Alexander van Grevenstein spant toch echt de kroon. Aanvankelijk moest zijn nieuwe Bonnefantenmuseum een tempel voor Grote Kunst worden, voor werk van Baselitz, Fabro en Serra, dat in het gebouw van Aldo Rossi tegen de boze en vulgaire buitenwereld in bescherming zou worden genomen. Nadat het museum echter door tegenvallende bezoekersaantallen gedwongen werd om Limburgse hoempa-orkesten binnen te laten, lijken alle elitaire dromen definitief vervlogen. Aldus worden de heilige hallen nu onder de titel Fabrica ingenomen door reclamefoto’s op billboard-formaat van Benetton-propagandist Oliviero Toscani. Eindelijk museale erkenning voor de man die beweert dat hij in feite kunstenaar is, geen reclamejongen. Zijn succes berust vooral op het opvallend en liefst controversieel uitbeelden van de cliché-geboden van de hedendaagse MTV-moraal, waartoe multiculturaliteit, veilig vrijen, pacifisme en bovenal zelfexpressie in de vorm van een leuke lifestyle behoren. Wat als billboard functioneert, kan echter in een museum niet noodzakelijkerwijs de aandacht vasthouden. Hoeveel zou Benetton over hebben gehad voor het inrichten van deze culturele etalage?
Het Nederlands Foto Instituut richt zich ondertussen op de voorhoede van de Nederlandse modefotografie, die zich op het grensvlak van (autonome) beeldende kunst en (dienende) modefotografie beweegt en beelden maakt waarin de mode vaak niet meer de hoofdrol lijkt te spelen. Rauw op het lijf heet de expositie, maar deze vorm van fotografie is hoogstens het conservatieve deel van het beroepsveld rauw op de maag gevallen. Zij is uitermate gelikt, hyperreëel; onwerkelijk ook als zij dat juist niet probeert te zijn, zoals in het geval van de verbeten pijpende of door meerdere zwarte mannen gebefte vrouwen van Carli Hermès. Cornelie Tollens flirt nadrukkelijk met decadentie en een zweempje kinky sex, terwijl bij Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin het al dan niet digitaal gemanipuleerde fotomodel volledig tot een synthetische, steriele paspop is gereduceerd, en paradoxalerwijs juist daardoor meer de aandacht trekt dan de kleren. Evenwel gaat het bij Van Lamsweerde en Matadin net als bij het leeuwendeel van het overige werk op Rauw op het lijf om in wezen veilige afwijkingen van de normen van de geijkte modefotografie. De hedendaagse media hebben immers voortdurend nieuwe opwindende beelden nodig, en deze fotografen voorzien daarin. Zij participeren in een consumptiecultuur die afwijkingen moeiteloos absorbeert en de schijn van ‘kritische vragen’, van ‘doorbroken taboes’ en van ‘vernieuwing’ juist voortdurend nodig heeft. De kunstwereld zou zich toch nog eens moeten afvragen of de modesector haar zoveel te bieden heeft als de laatste tijd vaak wordt gedacht.
• Fabrica, Colors of Benetton tot 6 september in het Bonnefantenmuseum, Avenue Céramique 250, Maastricht (043/329.01.90). Rauw op het lijf tot 9 augustus in het Nederland Foto Instituut, Witte de Withstraat 63, 3012 BN Rotterdam (010/213.20.11).
