Raphaël de Selys Longchamps
De publicatie Raphaël de Selys Longchamps is een album met vooral familiefoto’s van deze 19de-eeuwse amateurfotograaf en een bijbehorende monografie.
De Selys Longchamps is actief in het laatste kwart van de vorige eeuw, een periode waarin onder andere de luchtfotografie, het kunstlicht, de bewegingsanalyses geïntroduceerd worden, waarin men ook het alledaagse wil gaan fotograferen, het gewone leven. Rond 1890 wordt een handzamer, droog fotoprocédé op de markt gebracht, wat de opkomst van het ‘snapshot’ en de ‘candid camera’ mogelijk maakt. De Selys Longchamps laat er zich nauwelijks door verleiden, hoewel hij de nieuwe technieken uitprobeert, maar maakt rustige foto’s, die exploreren noch onderzoeken. Zijn fototechnische experimenten zijn zelden gericht op een spectaculaire vernieuwing van de representatie. Het zou ook tegengesteld zijn aan het doel van deze foto’s, die eerder vaststaande feiten, vooral sociale, willen bevestigen en behoeden: familiestructuur, bedienden en werklui incluis, monumenten en de natuur van de omgeving.
Juist dat maakte de tentoonstelling afgelopen zomer in Charleroi verfrissend: ze toonde foto’s die niet hardnekkig proberen iets te bewijzen, zonder overtuigingsdrang, die lang voordien hun plaats al gevonden hebben – het familiealbum – en niet veruitwendigen, maar rusten in zichzelf. De monografie, van de hand van Christine De Naeyer, legt de klemtoon op de biografische elementen, op de voorkeur voor genrestukken, op beslagenheid, artisticiteit en perfectionisme van de fotograaf. Daar is niets mis mee – en er valt nauwelijks iets tegen in te brengen – maar door het kunsthistorische genre van de monografie naar gewoonte te beoefenen, riskeert men misschien wel net dat te missen wat amateurfoto’s interessant maakt. En is dat precies waar ze zich net niet om bekommeren, waar ze, in vergelijking met de professionele foto’s, ‘mislukt’ of gerateerd zijn?
Dat de Selys Longchamps nog niet de 20ste-eeuwse amateur is, eerder de gentleman-fotograaf, die een hoge kwaliteit van fotografie nastreefde en ook verkreeg, maakt die vraag niet minder interessant. Het album toont het verhaal van een familie, verteld door een familielid, aan voornamelijk de familie. Dat houdt een andere ‘narratologie’ of esthetiek (of afwezigheid daarvan) in dan die van een kunstwerk dat erop gericht is autonoom de buitenwereld te trotseren. Eén die men met een op de traditionele kunstgeschiedenis geënte monografie moeilijk recht kan doen.
• Raphaël de Selys Longchamps, un photographe amateur au XIXème siècle in 1999 uitgegeven door het Musée de la Photographie, Avenue Paul Pastur 11, 6032 Charleroi/Mont-sur-Marchienne (071/43.58.10). ISBN 2-87183-036-3
