Robin Vanbesien – citizen without qualities
citizen without qualities van Robin Vanbesien is een reeks van twaalf schilderijen van desolate figuren, die getoond worden op zes verschillende locaties – waaronder een woonkamer, een universiteit, hotelkamers en galeries – in Newcastle, Brussel en Düsseldorf. De doeken laten een amalgaam zien van uitgesneden lichaamsdelen, schetsmatig weergegeven silhouetten, gezichten die ontdaan zijn van hun ogen… De contouren zijn vaak summier weergegeven. Deze schimmige verschijningen doemen als het ware op uit het vlak, waardoor hun identiteit niet vaststaat. Zo herkennen we in vision in parts nog net een lichaamsdeel – een gewricht, een been, een romp? – in een turqoise waas. De ene keer lijken de figuren of lichaamsdelen op zichzelf te staan, een andere keer wordt een relatie tussen de lichamen of lichaamsdelen gesuggereerd: een aanraking, een streling of een zachte omhelzing… De vormelijke vaagheid van de figuren wordt weerspiegeld in de onbeslistheid van de relaties die ze met elkaar aangaan, maar dát ze met elkaar resoneren – binnen eenzelfde schilderij én over de werken heen – is onmiskenbaar.
Een van de meest opvallende kenmerken van Vanbesiens figuren is dat ze ogen missen of dat – wanneer ze wél ogen hebben – hun zicht ‘verstoord’ lijkt. Het gaat in werken als vision of closed eyes en vision of a dialogue niet alleen om een vertroebeling van het zicht. Deze vaak liggende en vermoeide figuren vormen een realiteit die zich nog niet volledig heeft verwezenlijkt, alsof ze samenvallen met hun eigen droombeeld, of dat van hun schilder. Uiteindelijk is het vooral die spookachtige kwaliteit an sich – een kwaliteit die duidt op wat nog moet komen of wat al is geweest – die hen met elkaar verbindt.
In haar boek Ghostly Matters: Haunting and the Sociological Imagination suggereert Avery F. Gordon dat ‘[t]o study social life one must confront the ghostly aspects of it’. In dezelfde lijn verbindt Vanbesien deze spookachtige figuren met de idee van de publieke ruimte. Vandaar de fysieke en geografische spreiding van het werk. Een hotel- en een woonkamer worden tijdelijk getransformeerd tot een publieke ruimte. Gepresenteerd op die plekken, roepen de schimmige figuren vage herinneringen op aan bijvoorbeeld een vrijpartij of scènes uit een huwelijk. De figuren in de schilderijen krijgen een publiek karakter en worden burgers, al blijf het onduidelijk om wat voor burgers het gaat: het zijn citizens without qualities. De sociopolitieke agenda van de presentatie wordt in een tekst van Vanbesien als volgt toegelicht: ‘In my dream, this figure, in its cartoonish or mimetically anthropomorphic visibility, embodies the material for a society, where the social can no longer be defended by an image of order, but remains as the irreducible core of a life lived in spite of political and economic circumstances that undercut it.‘ Deze kijk op burgerschap komt niet alleen naar voor in de werken zelf, maar ook in de manier waarop ze worden tentoongesteld. Ontdaan van hun eigenschappen, worden de figuren gedefinieerd door hun afstand tot elkaar – zowel stilistisch als geografisch – en daardoor weerspiegelen ze de afstand en het ontbreken van sociale cohesie die ons hedendaags burgerschap definieert. De geografische en stilistische afstand impliceert de onmogelijkheid om de werken als een eenheid te beschouwen. Maar op weg van de ene locatie naar de andere, wordt het duidelijk dat niet alleen die desolate figuren ‘burgers-in-wording’ zijn, maar ook wijzelf: net als zij dromen wij van een nieuw sociaal weefsel.
• Robin Vanbesien, citizen without qualities, tot 18 maart in Newcastle (The Northern Charter, 39 Pilgrim Street, NE1 6QE; Armstrong Building, Newcastle University, NE1 7RU; 47 Victoria Avenue, Whitley Bay, NE26 2BA), Brussel (SUPERDEALS, Waterloose Steenweg 4, 1060 Brussel; Saskia Gevaert, 10 Rue du Chapeau, 1070 Brussel) en Düsseldorf (Hotel Ufer, Gartenstraße 50, 40479 Düsseldorf). Organisatie: Drop City.
