Ambient City (transient radio)
Precies één maand lang, van 25 februari tot 25 maart, is de radiozender Ambient City (transient radio) actief in de stad Antwerpen. Haar thuisbasis bevindt zich in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, alwaar de digitale uitzendapparatuur in een vitrine in de inkomhal tentoongesteld staat. Op het dak van het museum is een lichtraster gemonteerd, dat oplicht op het ritme van de uitgezonden muziek.
Het programmaboekje van deze ambulante radio, die eerder Helsinki (1994) en Eckenforde (1997) aandeed, bevat een lange lijst met muziekopnames in de volgorde van uitzending. Een uurrooster vermeldt tot op de seconde precies wanneer de opname (of het stuk) begint. Op woensdag 10 maart, om 8 uur, 5 minuten en 54 seconden horen we bijvoorbeeld Voices van Roger Eno (Opal Recordings, 1985, duur 0:40:46), om 8 uur, 46 minuten, 40 seconden gevolgd door A Bit of Something van Cai Bojsen-Mœller (Multiplex, 1996, duur 1:09:54). Enzovoort. Deze haarfijne programmatie wordt door geen enkele boodschap onderbroken. De naadloze planning geeft de zender iets kils en geslotens. Ambient City onderneemt geen poging om haar soevereine keuze aanlokkelijk voor te stellen. De luisteraar wordt niet aangesproken of op enige wijze geïmpliceerd als een humaan subject. In die zin is Ambient City merkwaardig consequent met het medium. Radioluisteraars hebben niets te zeggen, ze kunnen alleen luisteren of hun toestel afzetten. Hen wordt ook niets anders gesuggereerd. De geïnteresseerde luisteraar moet de onversneden programmatie nauwlettend in de gaten houden. Vaste tijdstippen kent Ambient City immers evenmin. Het tijdschema wordt geregeerd door de duur van de muziekopnames. Geprefabriceerde opvullertjes worden niet uitgezonden, de luisteraar van zijn kant krijgt niet de kans zich in automatismen te nestelen.
Een zender die inhoudelijke soevereiniteit vooropstelt, en elk valse mensvriendelijkheid weert, bestaat echter niet. Elke zender appelleert aan denkbeeldige consumenten, en dus aan culturele groepsvorming. Zo brengt ook Ambient City mensen samen en sticht ze – zelfs onwillekeurig – een luistergemeenschap. Dat gebeurt al door het smaakbeeld van de zender, die in het programmaboekje omschreven wordt als “het eerste internationale radio-experiment waarin elektronische muziek en populaire cultuur gecombineerd worden”. Verdere verwijzingen (naar ‘ambient’ of ‘soundscapes’) scheppen meteen een imago en een denkbeeldig publiek dat zich ermee geaffilieerd wil zien.
Ten tweede is Ambient City een stadsradio, en speelt ze daarmee in op de polis als metafoor van een humane ‘gemeenschap’. Meer bepaald wil de zender deze polis zelfs tot een ambient city omdopen. Ze schept een sociale atmosfeer, zo suggereert ze zelf. Zoals ambient ‘omgevingsmuziek’ is, zo is Ambient City omgevingsradio. De burgerlijke ideologie die in muziek een ‘bindende kracht’ wil zien of de muzikale ervaring uitroept tot ‘communie’, sluipt alsnog langs een achterpoortje binnen.
Ambient City verenigt mensen, maar onder eigen, precies bepaalde voorwaarden. Ze affirmeert de kille soevereiniteit van het massamedium, neemt afstand van consumentvriendelijkheid en valse humanisering, om vervolgens toch weer bij die humanistische kunstideologie aan te knopen. Toch heeft de zender keuzes gemaakt die een kritisch potentieel inhouden. De programmatie steekt af tegen de diverse manieren waarop hedendaagse media (waaronder radio) de luisteraar wenken en toelachen. De tendens om de soevereine hoogte van de media-kansel in te ruilen voor menselijke betrokkenheid en het fantasma van de consument, is Ambient City tot op zekere hoogte vreemd. Op die manier zet de zender aan tot reflectie over radio en haar omgang met een in wezen abstract, ‘gezichtsloos’ radiopubliek.
• Ambient City (transient radio), een coproductie van Roomade en Antwerpen Open, is nog tot 25 maart te beluisteren in Antwerpen. Informatie op 02/223.26.73 en 03/224.85.08.
