Blokwatch
Een gesprek met Marc Spruyt
Bart Meuleman: Wat is Blokwatch?
Marc Spruyt: Blokwatch is een nieuwssite, een virtueel archief- en documentatiecentrum, een kritisch observatorium en een verzamelpunt voor onderzoek naar en over extreem-rechts in Vlaanderen – de naam bevat een verwijzing naar het Vlaams Blok. Tot een jaar geleden was het VB heer en meester op het internet – toch als het ging over het beheer van informatie over die partij. Er waren wel kranten, tijdschriften, radio en tv die over het fenomeen berichtten, maar de partij is – door de manier waarop ze zich behandeld voelt door die media – zwaar gaan investeren in ‘alternatieve berichtgeving’, dus in internet. Zonder dat iemand dat problematisch vond, heeft het VB zo een monopolie gecreëerd op een medium dat makkelijk toegankelijk is en vooral geconsulteerd wordt door jongeren. Ik ben daar in 2004 over gaan nadenken. Mijn laatste boek dateerde toen alweer van vier jaar geleden, en omdat jongeren eerder voor hun computer gaan zitten dan een bibliotheek binnenstappen, leek het mij tijd voor een serieuze nieuwssite over het VB als alternatief voor de bruine internetdiarree.
B.M.: Wat voor soort materiaal komt er op Blokwatch terecht? Wie levert dat materiaal aan?
M.S.: Enerzijds ambiëren we een historisch luik: feiten, data, personen, dat is bijna encyclopedisch. Daarnaast is er een luik met onderzoeksjournalistiek, meer actuele feiten die in de mainstream media minder aan bod komen, door het simpele feit dat veel journalisten het VB niet diepgaand volgen. Voorts maken we studenten wegwijs via onze thesisservice en ons uitgebreide bibliografische overzicht. Overigens is er op Blokwatch behalve ernst ook plaats voor satire en luim: zolang we er nog mee kunnen lachen moeten we er niet om huilen…
Blokwatch is geen eenmansbedrijfje, maar een team van mensen. Het groepeert eigenlijk vier initiatieven die vorig jaar op internet aan de gang waren. De site zelf is ontwikkeld door een drietal mensen die vooral nadenken over de technische opbouw, anderen houden zich bezig met de ‘marketing’. Gezien mijn met de jaren opgebouwde expertise ben ik zelf de voornaamste leverancier van teksten voor Blokwatch. Een gebeurtenis in de actualiteit is voor mij meestal een kapstok om iets te vertellen dat eigenlijk al langer klaarligt en veel meer omvat dan dat feit op zich. Recent bijvoorbeeld gaf Dewinter een interview in de joodse krant Haaretz. Dat was voor mij de aanleiding om nog eens te herinneren aan de goede contacten die hij onderhield met notoire antisemitische kringen in Vlaanderen.
Eind 2004 zijn we begonnen, met een internetpetitie die gericht was aan de politici, over de wet die het mogelijk maakt om de dotatie af te nemen van extreem-rechtse partijen. Wij hebben de politici toen opgeroepen om werk te maken van het uitvoeringsbesluit daarover. Dat was een groot succes.
B.M.: Bij de politici?
M.S.: In de eerste plaats bij het publiek. Er bestaan honderden internetpetities, maar wij zijn er toen in geslaagd bijna 60.000 handtekeningen te verzamelen. Het was de grootste internetpetitie die er in België ooit geweest is. Het VB haalde met zijn petitie tegen het migrantenstemrecht amper 15.000 internetstemmen. Een beetje een symbolische kwestie dus, maar goed. Het was ook een geslaagde manier om Blokwatch te lanceren, want daar zijn we veel mee bezig: hoe komen we in de belangstelling? En welk discours hanteren we over het VB? We plaatsen ons in het hart van de samenleving, niet in de marge. Vergeet niet dat de overgrote meerderheid van de Belgische bevolking tegen extreem-rechts is. We behoren tot het centrum van de maatschappelijke krachten die bezorgd zijn over het VB.
B.M.: Je zei daarnet dat journalisten in België het VB niet voldoende volgen. Een krasse uitspraak.
M.S.: Ik merk dat constant. Journalisten hebben mij in het verleden wel eens opgebeld om te vragen wat er in het 70-puntenplan stond. Journalisten van politieke redacties…
B.M.: Van kwaliteitskranten?
M.S.: Nee, wel van de televisie. In elk geval vragen we ons af hoe we onze informatie verspreid krijgen buiten onze eigen kringen. We mogen in alle bescheidenheid zeggen dat we een van de weinige sites zijn die erin slagen om ook nieuws te ‘maken’. Totnogtoe een vijftigtal keren. Helaas is het meestal enkel De Morgen die onze feiten oppikt – een krant die niet door VB-kiezers gelezen wordt.
Eind oktober, tijdens de staking, had ik een artikel voor Blokwatch gemaakt waarin ik onderzocht wat het VB–standpunt was over stakingen tout court. Ik heb in hun geschriften gezocht tot ik iets tegenkwam – ik moest daarvoor teruggaan tot 1993. De Morgen heeft dat de volgende dag opgepikt. Nadien ook Knack. Het Laatste Nieuws doet zoiets jammer genoeg nooit, al vermeldt die krant ons tegenwoordig wel als ze op haar website over het VB schrijft. Maar uit dat alles blijkt dat men het VB over het algemeen niet goed volgt. Binnenkort hebben ze bijvoorbeeld een sociaal-economisch congres. In 1996 deden ze dat ook al, maar weinig politieke journalisten van vandaag weten dat. De pers is over het algemeen zeer nonchalant. Ze maakt de terugkoppeling naar het programma zelden. Uitspraken van VB-kopstukken in interviews daarentegen blaast men graag op. Dat is alleen maar interessant als men dat in de context van het partijprogramma plaatst. Wat men dus veel te weinig doet. De televisie is daar nog erger in dan de geschreven media.
B.M.: Heeft Blokwatch impact?
M.S.: Om te beginnen blijkt dat uit het bezoekersaantal. We zaten nu aan 2.000.000 ‘raadplegingen’, over een geheel van 400.000 bezoeken. Dat is behoorlijk goed. We komen via enquêtes ook te weten wie onze site raadpleegt. Het gaat duidelijk niet alleen om VB’ers.
Soms slagen we er ook in een rol te spelen in het politiek debat over het VB. Toen we de site lanceerden, hebben we onder meer uitgepakt met een foto waarop Koen Dillen poseerde naast Leon Degrelle, een foto van een jaar of tien geleden. De RTBF is daar toen opgesprongen. De Vlaamse pers, op De Morgen na, vond dat geen nieuws. En soms lukt het wel eens om onze informatie tot op het politieke niveau te brengen. Eind 2004 had het VB opgeroepen om te betogen tegen de toetreding van Turkije tot de Europese Unie. Filip Dewinter zelf had daartoe aangespoord. We hebben toen onderzocht wie er allemaal ging deelnemen aan die betoging, en dat bleken behoorlijk aangebrande organisaties. We stuurden ons dossier door naar de pers, waarna De Morgen kopte: “VB hand in hand met neonazi’s tegen Turkije.” Verhofstadt heeft toen in het parlement naar dat artikel verwezen, en de mobilisatie is gestopt. De betoging ging diezelfde avond wel door, maar zonder het VB. Dat zijn toch vervelende dingen voor die partij.
B.M.: Kom je ooit zelf in aanraking met het VB?
M.S.: Ik zoek bewust geen situaties op waar men mijn aanwezigheid kan zien als een provocatie. Ik ben daar nuchter en realistisch in, want ik beschik niet over het beschermde statuut van journalist. Maar ik heb in het verleden [toen Marc Spruyt freelance journalist was, bm] veel VB’ers geïnterviewd, zodat ik nu vrij goed in staat ben de waarde van een interview in te schatten. Ik krijg wel veel informatie van VB’ers die gefrustreerd zijn binnen hun eigen partij en zich ten einde raad dan maar wenden tot ‘de vijand’. Een klassieke strategie tegenover journalisten. Maar als we willen weten wat een VB’er denkt, moeten we vooral lezen wat hij geschreven heeft. Het is een genuanceerd verhaal, maar ik denk niet dat het alleenzaligmakend is om met het VB te praten. Het geschreven woord heeft ook zijn belang… We moeten ook niet vergeten dat de interviews er vaak komen op vraag van de geïnterviewde zelf, en die heeft altijd bijbedoelingen.
www.blokwatch.be
