De Weissenhofsiedlung
Wie in Rotterdam vanaf het Centraal Station naar het Museumpark loopt, ervaart, zelfs in een stad die een patent heeft op rigoureuze overgangen, een merkwaardige breuk tussen het oude, drukke winkelgedeelte rond de Nieuwe (want in de 19de eeuw gloednieuwe) Binnenweg en het ruim opgezette museumpark met zijn gouden, of liever, witte rand van vrijstaande villa’s. Die breuk blijkt inderdaad een lange geschiedenis te hebben, die terugvoert tot de vorige eeuw, toen de stad eindigde bij de Nieuwe Binnenweg en daarachter het Land van Hoboken, eigendom van de extreem rijke familie Hoboken, zich uitstrekte tot aan de dijk, de Westzeedijk waar nu onder meer Rem Koolhaas’ Kunsthal staat. De villa-ontwikkeling aan het museumpark zou zich moeiteloos lenen voor een televisiedrama van het allooi van Nederlands populaire serie Oud Geld. Het decennialange gevecht tussen de gemeente en de familie Hoboken over de grondverkoop, de dramatische geldverliezen die gepaard gingen met de ontwikkeling van villabouw op het moment dat de economie in het slop zat, waardoor de rijkste Rotterdammers voor een appel en een ei een stuk grond konden verwerven, zijn opgetekend door Elly Adriaansz in het nieuwste nummer van het architectuurtijdschrift Wiederhall.
Vanwege de locatie tegenover museum Boijmans stelde de gemeente hoge eisen aan het uiterlijk van het villapark. Het bureau Brinkman en Van der Vlugt, bekend van de Van Nelle-fabriek, had daarbij een grote vinger in de pap. Van der Vlugt had al eerder plannen ontworpen voor het park als geheel, en bouwde de eerste villa’s. Hieraan hadden de anderen zich aan te passen, om zo te komen tot ‘architectonische eenheid’, een eis die later door de gemeente overigens weer werd losgelaten. Het Chabotmuseum, gevestigd in een van de villa’s aan het museumpark, concentreert zich in de tentoonstelling Het nieuwe bouwen, de Weissenhofsiedlung Stuttgart/Museumparkvilla’s Rotterdam niet op de eigen voorgeschiedenis, maar op het belangrijkste referentiekader van Brinkman en Van der Vlugt: de Weissenhofsiedlung in Stuttgart. De tentoonstelling van 1927, Die Wohnung, is gereconstrueerd en in een serie affiches opnieuw te zien. Wie nog niet genoeg heeft van Mart Stams monografische overzicht in Purmerend, kan zijn werk hier opnieuw bestuderen, temidden van dat van coryfeeën als Le Corbusier, Mies van der Rohe, Bruno en Max Taut en Oud.
• De tentoonstelling is te zien van 25 maart tot 30 mei in het Chabotmuseum, Museumpark 11, 3015 CB Rotterdam (010/436.37.13). Themanummer Wiederhall, Rotterdam Museumpark Villas, maart-april 1999 is onder meer verkrijgbaar in het museum.
