Katharina Grosse / prospekt / Stuntweed
Wie over de Klarissenplatz in het hart van Nürnberg loopt, kan de sculptuur van Katharina Grosse (1961) niet ontgaan. De installatieachtige sculptuur – Ohne titel, 2009 – is ruim vijf meter hoog en domineert het plein niet alleen door haar afmetingen, maar vooral door haar vele felle kleuren. De hoekige, robuuste vormen refereren enigszins aan ijsschotsen. Veel voorbijgangers stoppen om ernaar te kijken, sommigen maken er een foto van. Sommigen raken de sculptuur even aan, maar dat is eigenlijk verboden… Grosses buitensculptuur is gemaakt van polystyrol dat met epoxyhars en glasvezelmatten tot een stevig geheel is gevormd. De brokken polystyrol liggen naast en op elkaar gestapeld op enkele tientallen centimeters van de glazen gevel van het Neues Museum.
Grosse benut de transparante glazen gevel – en wat zich erachter bevindt – op een bijzondere manier en zorgt ervoor dat de sculptuur er ruimtelijk en conceptueel een relatie mee aangaat. Binnen, direct achter de glaswand, op de begane grond en eerste etage, zijn grote schilderijen, muurschilderingen en sculpturen van Grosse te zien. Hierdoor ontstaat een interessante wisselwerking: van buitenaf heeft deze opstelling een etalage-effect; wie binnen rondloopt, kan dan weer de buitensculptuur niet over het hoofd zien; en als je naar buiten kijkt zijn in het glas de reflecties van de werken binnen te zien. Grosse weet met andere woorden de transparantie van het gebouw, dat door Volker Staab is ontworpen, optimaal te benutten. Ruimtelijk van elkaar gescheiden staan de aparte werken toch onderling met elkaar in verband. Grosse verbindt de binnen- en buitenruimte, met de architectuur van het museum als voorwaarde en vertrekpunt.
In drie ruimtes op de begane grond bevinden zich sculpturen en schilderijen die zich vormelijk tot elkaar verhouden. In de eerste ruimte zijn bijvoorbeeld het schilderij Ohne Titel, 2009 en de sculptuur Ohne Titel, 2008 te zien. Enerzijds is er de ruwe, grillige vorm van het styrofoam, gekleurd met fijn vernevelde verf; anderzijds staat in dezelfde ruimte een glad linnen doek tegen de muur dat is beschilderd met zowel de kwast als het verfpistool. Op een speelse manier heeft Grosse ook een langwerpige sculptuur in de ‘geul’ tussen de eigenlijke tentoonstellingsruimte en de glazen gevel geplaatst. Zo speelt ze niet alleen met de formele eigenschappen van de museumarchitectuur, maar ook met de ruimtelijke codering van het museum: iedereen kent immers wel de op de grond getekende lijnen die het gebied markeren waar je als bezoeker mag lopen en waar niet. Deze sculptuur bevindt zich duidelijk in een ‘verboden’ gebied.
Op de tweede verdieping bespeelt Grosse de ruimte met muurschilderingen. Ze laat zien dat er maar een heel dun laagje kleur nodig is om een ruimte volledig te transformeren. In de eerste ruimte heeft ze een metershoge boog gespoten van groene, gele en oranje tinten. Ook heeft ze een hoek van de ruimte met verf bespoten. Het proces van het spuiten van de verfnevel – laagje voor laagje, geen menging – is duidelijk zichtbaar doordat sommige plekken afgeschermd werden en uiteindelijk lichter van kleur zijn. De ruimte toont nadrukkelijk het resultaat van een maakproces. De toeschouwer staat als het ware oog in oog met de fysieke resten van een kleurenperformance. De bewegingen van Grosses arm zijn zichtbaar in de belijningen van de verfnevels. Zij transformeert de white cube op deze manier niet alleen tot een bontgekleurde ruimte, maar maakt er ook een plaats van waar ‘iets gebeurd is’. Grosses methode hiervoor is een spel van controleren en laten gaan. Voordat ze aan het werk gaat maakt ze een plan, maar veel beslissingen neemt ze pas tijdens het maakproces. Met de verschillende toegepaste verfmethodes biedt ze op een gecontroleerde manier ruimte aan impulsen.
Stuntweed is de eerste tentoonstelling van de tentoonstellingenreeks /prospekt/ die wordt georganiseerd in de zes aan de glasgevel grenzende ruimtes van het Neues Museum. Met een complex kleurenspektakel zet Katharina Grosse overtuigend de toon. Het geheel van werken vormt een installatie die het museum en het plein in zichzelf opneemt, inclusief de toeschouwer. De tentoonstellingsruimte krijgt extra betekenis doordat ze van buitenaf zichtbaar is voor iedere voorbijganger. De normale, dagelijkse kleuren in de omgeving (straat, gebouwen en stadsmuur) tonen tegenover het werk van Grosse erg grauw en eentonig. Ze reduceert kleur in haar werk niet tot een uiterlijke eigenschap van een vorm of object, maar laat haar fungeren als een vrije actor in de ruimte.
• Katharina Grosse, Stuntweed tot 26 juli in Neues Museum, Staatliches Museum für Kunst und Design, Luitpoldstraße 5, 90402 Nürnberg (0911/240200; www.nmn.de).
