Meervoud in Emergent, Veurne
Voor de groepstentoonstelling Meervoud hanteert de galerie Emergent in Veurne dezelfde strategie als bij de eerdere tentoonstellingen Positie kiezen en De burgemeester van Veurne. Rond een breed thema wordt werk van ruim een dozijn kunstenaars verzameld en uiterst verzorgd tentoongesteld in het neogotische Huis de Valk op de Grote Markt. Gevestigde waarden als Eran Schaerf en Eva Meyer, eerder te zien op Documenta IX in 1992 en de Biënnale van Venetië in 1993, staan broederlijk naast minder bekende namen. Samenstellers zijn artistiek coördinator Frank Maes en kunstenaars Jerry Galle en Bas van den Hurk, die er ook eigen werk tonen. Hun selectie omvat, zo stelt de folder, ‘voorstellingen van meervoud en complexiteit’, waarbij ‘complex’ een geheel is ‘dat meer is dan de som van de delen’.
Het werk van Werner Cuvelier, dat een plaats kreeg op de ondergrondse verdieping, is een van de hoekstenen van de expositie, die zich over vier verdiepingen uitstrekt. Het kleurrijke Cirkel – vierkant – ruit (1995-2005) bestaat uit geometrisch beschilderde cirkelvormige kaasdoosjes die zich laten lezen als fictieve taartdiagrammen. Al in zijn Statistic Projects, gemaakt vanaf de vroege jaren zeventig, verwerkte Cuvelier statistische data volgens een strak protocol tot abstracte vormen. Statistieken en diagrammen worden ingezet om de wereld leesbaar en bevattelijk te maken, maar door de veelheid aan kleurencombinaties en vormvariaties, en de exhaustieve en meticuleuze ordening, lijkt Cuvelier die leesbaarheid juist te ondergraven. Cuveliers werk wordt slim gecombineerd met twaalf schetsen van de Duitse schilder en filmmaker KP Brehmer, die in de jaren zestig en zeventig gelijkaardige pogingen deed om politieke trends te visualiseren. Voor Seele und Gefühl eines Arbeiters (Sketches) (z.d.) baseert Brehmer zich op de gelijknamige studie van Rexford B. Hersey, die de emoties van arbeiders categoriseerde en in een soort notenbalken onderbracht.
Cuvelier en Brehmer ondervragen de drang naar orde door de ‘informatiseringswoede’ op de spits te drijven. Het werk van Jerry Galle op de gelijkvloerse verdieping sticht verwarring door in te grijpen op de apparatuur die we voor die informatisering gebruiken. Hij manipuleert de binaire systematiek van computers zodat ze geen eenduidig leesbare output meer genereren. Zijn digitaal gedicht I_want (z.d.) is algoritmisch gegenereerd. De verzen, woorden en tekens op het scherm worden zo door de software bewerkt dat ze voortdurend verspringen. Betekenissen verschuiven, letters vormen onbestaande woorden. Er ontstaat een vorm van onvoorspelbaarheid, onzekerheid, die haaks staat op wat we van informatica verwachten. Galles robottekeningen van eenvoudige meetkundige figuren zoals Attempt for a Triangle (robot) (2012) zijn door manipulatie van de tekensoftware verworden tot een wirwar van twijfelende lijnen.
Galle treedt hiermee in dialoog met de reeks elastic works van de Israëlische kunstenaar Eran Schaerf, isometrische lijntekeningen met elastiek en touw op de muur. Bij Schaerf valt de eenvoudige heldere lijnvoering van de werken niet terug te leiden tot een herkenbare vorm. Daarnaast presenteert hij met de Duitse filosofe Eva Meyer de film She Might Belong to You (2007) – een onderdeel van hun installatie She Might (Combination #1) (2007-2013) – alsook de daarin gebruikte kostuums en enkele filmstills, die beide op tafels zijn uitgestald. De film vermengt zelfgeschoten beelden met scènes uit de speelfilms Alle Jahre wieder (1967) en Desperate Journey (1942), en de documentaire Zwischen Hoffen und Bangen (2003) met found footage uit 1937 en 1939. Alle spelen zich af in Münster. De kostuums, vreemde beige pakken met blauwe of roze lappen op de borst, om een schouder of aan de onderbenen, zijn op een dusdanige wijze op de tafels gelegd dat ze niet meteen als kledingstukken herkenbaar zijn. De verwarrende en anachronistische mengeling van realiteit en fictie die de film typeert, wordt door de presentatie naast de kleurrijke, textielcomposities van de kostuums herleid tot enkele abstracte vormen.
In de laatste zaal op deze verdieping heeft de Nederlandse Eylem Aladogan met Excavating Memories (2013) eenzelfde basisfiguur gebruikt om drie verschillende werken te maken: de potloodtekening memory 1a, de frottage memory 1b en het keramische werk memory 1c. De hoekige lijnencompositie blijft altijd herkenbaar, maar krijgt, zoals bij de herinneringen van verschillende personen aan eenzelfde situatie, bij elk werk een andere toon. In de zaal weerklinkt het geluid van Koorvorming – Music for the unconcious collective (2016), een installatie van Jo Caimo met tientallen kleine luidsprekertjes waaruit stemmen opklinken.
Op de hogere verdiepingen zijn nog enkele kamervullende installaties terug te vinden. Bas Van den Hurk en Koen Delaere hebben een kamervloer met vlasstengels bedekt. De weliswaar poëtische ingreep lijkt niet echt ingegeven door de drie ingekaderde werken die ze aan de muur presenteren. Chris Swart heeft twee duistere schilderijen met oplichtende verf in het schijnsel van een gloeilamp opgehangen (Spook, 2016). Voor Underneath It Is Boiling (2016) zette Thomas Swinkels het afgietsel van een rioolrooster uit Breda verticaal zodat de onderkant zichtbaar wordt. Door ook historisch beeldmateriaal van Breda in de sculptuur te verwerken, voegt hij een tijdsdimensie toe. De bijdrage Evaluated van de Amerikaanse designer en antropoloog Sue Ferge omvat een reeks video-interviews: gesprekken met Syrische vluchtelingen waarin gepeild wordt naar de betekenis van brood, en met gevluchte designers rond de vraag naar ‘wat open design voor hen zou kunnen betekenen’. Helemaal boven op de zolderverdieping hing het collectief De Geuzen banners met bekende vrouwenkoppen aan de spanten van de dakconstructie (Female Icons, 2010).
Meervoud omvat meer dan zestig werken. Daar is voldoende kwaliteit bij, en soms gaan de werken verrassende dialogen met elkaar aan, maar het vage alibithema helpt nauwelijks om die inzichtelijk te maken.
• Meervoud, tot 18 september in Emergent, Grote Markt, 8630 Veurne (058/31.15.19; emergent.be).
