Paris pour escale
Vandaag spreken we niet meer van een Parijse school. Toch heeft men naar aanleiding van de tentoonstelling L’École de Paris getracht om buitenlandse kunstenaars die momenteel in Parijs werkzaam zijn in een parallelle tentoonstelling samen te brengen. Net als aan het begin van de eeuw, zijn politieke en economische factoren voor een groot deel bepalend voor de (artistieke) migratie. De val van de Berlijnse muur, het einde van de koude oorlog, een grotere openheid van het Oosten (vooral China) en de veranderende noord-zuidverhoudingen, maken dat niet alleen Europese kunstenaars maar ook kunstenaars uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika gemakkelijker naar Frankrijk komen. Daar komt bij dat door tentoonstellingen zoals Magiciens de la terre (1989) of de laatste biënnale van Lyon, die in het teken stond van het gedeelde exotisme, kunstenaars uit andere continenten gemakkelijker toegang krijgen tot het hedendaagse kunstcircuit.
In een periode waarin het onderscheid tussen centrum en periferie minder belangrijk wordt, is Parijs zeker niet meer het enige, laat staan het belangrijkste centrum voor hedendaagse kunst. Toch blijft Frankrijk aantrekkelijk voor buitenlandse kunstenaars. Niet alleen haar reputatie van ‘terre d’accueil et de liberté’, maar ook het degelijke en relatief goedkope kunstonderwijs en de bijzondere infrastructuur die sinds de decentralisatie voor hedendaagse kunst werd uitgebouwd, spelen hierbij een voorname rol. Naast de historische precedenten bezit deze stad wat moderne en hedendaagse kunst betreft ook een rijk patrimonium met een belangrijke voorbeeldfunctie.
Anderzijds bemerkt men dat in een context van globalisatie en multiculturalisme elke grootstad zichzelf weer moet heruitvinden. Dat migratie hierbij een belangrijke stuwende kracht is, staat buiten kijf. Net zoals in het begin van de eeuw, verlenen niet-Franse kunstenaars ook vandaag een grote dynamiek aan het Parijse kunstleven .
In tegenstelling tot de eerste École de Paris is voor de huidige generatie artistieke migranten de politieke context vaak het belangrijkste uitgangspunt. Ook het thema van de globalisering en het multiculturalisme (Huang Yong Ping), of het reizen zelf (Ladan Shahrokh Naderi), blijken inspiratiebronnen. Anderzijds is er een grote fascinatie voor de permanent muterende grootstad (Chen Zhen), voor urbanisme op bovenmenselijke schaal (Kristina Solomoukha) en voor fantasma’s over de eigen woning (Ryuta Amae en Shen Yuan).
Niet alleen kunstenaars, ook buitenlandse tentoonstellingsmakers en critici vestigen zich in Parijs. Deze tentoonstelling werd gemaakt door de Chinese curator Hou Hanru die vorig jaar samen met Denys Zacharopoulos verantwoordelijk was voor het Franse paviljoen op de biënnale van Venetië. Hij presenteerde er werk van de Chinese beeldhouwer Huang Yong Ping, hier aanwezig met zijn Kiosque flottant, waar zowel oosterse als westerse literatuur te verkrijgen is.
De twee Afrikaanse kunstenaars, allebei uit Kameroen, genieten ook in België enige bekendheid. Pascale Marthine Tayou dankt die aan zijn deelname aan de tentoonstellingen De Rode Poort en Trafique in Gent. Bili Bidjocka, die deeltijds in Brussel verblijft, was niet alleen in Trafique, maar recentelijk ook op twee plekken in Antwerpen te zien (HAL Antwerpen en het MUHKA). Tayou nodigde voor zijn Fun5Fun Paris nog vier andere Afrikaanse kunstenaars uit; kwestie van het Afrikaanse continent tegenover het gele gevaar wat meer gewicht te geven.
De titel van de tentoonstelling, Paris pour escale, suggereert dat Parijs vandaag voor jonge kunstenaars enkel een etappe op hun parcours betekent. De hedendaagse kunstenaar verplaatst zich meer en makkelijker. Zowel voor autochtone als voor allochtone kunstenaars is Parijs vandaag niet meer dan een transithaven of een ideale uitvalsbasis. Centraal gelegen, gemakkelijk bereikbaar en een ideaal platform om op terug te vallen. Maar aangezien het nomadisme belangrijker is dan het wortel schieten, vormt het feit dat al deze kunstenaars in Parijs werken voor hun artistieke creatie geen enkele gemeenschappelijke grond meer.
• Paris pour escale nog tot 18 februari in het Musée d’art moderne de la Ville de Paris, Avenue du Président Wilson 11, 75016 Paris (01-53.67.40.00).