Katja Mater: You Will Just Have to Take My Word for It
De Amsterdamse beurs Unseen geeft jaarlijks een goed overzicht van de stand van zaken in de fotografie. Ook dit jaar (18-20 september) was er weer opvallend veel werk te zien dat de grenzen van het medium stevig oprekt. Je kon er onbeweeglijke video’s aantreffen, met bijenwas gelamineerde found footage en foto’s geprint op kunststof die tot een sculptuur waren gevouwen. Maar wat vooral opviel was hoeveel fotografen tegenwoordig het snijvlak met de schilderkunst opzoeken, niet alleen met schilderkunstige referenties – dat gebeurt al zolang het medium bestaat – maar door fysiek op prints en negatieven te schilderen of verf fotografisch vast te leggen.
Katja Mater, die op de beurs vertegenwoordigd was in de stand van Galerie Martin van Zomeren en gelijktijdig een solo had in de galerie, houdt zich al zeker een decennium bezig met de cross-over tussen fotografie en schilderkunst. Ze beschildert papier met geometrische figuren, vaak binnen een beperkt kleurenspectrum, en legt die in verschillende stadia vast op een en hetzelfde negatief. Hierdoor ontstaat een stapeling van vlakken. Welke laag echter eerst kwam en welke later is ontstaan, blijft onduidelijk. De tijd wordt in elkaar geschoven en er ontstaat een indruk van gelijktijdigheid. Je voelt aan dat dit slechts schijn is, en toch kun je er niet omheen. You Will Just Have to Take My Word for It luidt de titel van de galerietentoonstelling dan ook een beetje plagerig.
In haar nieuwste werk zet Mater een volgende stap in dat onderzoek naar tijd, ruimte en de verbeelding van die twee. Het stapelen van meerdere momentopnames binnen één beeld wordt nog eens verviervoudigd. Ze laat het proces iedere keer op net een ander moment stollen, zodat vier gerelateerde, maar net verschillende beelden ontstaan. De stapelingen draait ze telkens een kwartslag en bevestigt ze aan elkaar waardoor een nieuw geheel ontstaat. De las is zo gekozen dat lijnen doorlopen en vlakken in elkaar overvloeien. Verschillende momenten worden deel van een continuüm. Het is een fascinerende verbeelding van het idee van paralleluniversums, zoals dat door de esoterische filosoof P.D. Oespenski werd verkondigd begin 20e eeuw en later wortel schoot bij magisch realistische romanciers als Hubert Lampo.
Behalve conceptueel interessant is Maters werk ook visueel aantrekkelijk. Haar schilderwerk heeft een zekere nonchalance. Lijnen zijn soms bibberig, kleurdekking is nooit egaal, vierkantjes en veelhoeken komen niet uit een mal, maar uit de losse pols. De vier delen die aan elkaar worden geplakt sluiten zelden netjes aan waardoor het uiteindelijke werk eruitziet als een wat slordige legpuzzel. In dat handwerk schemert de handeling door die het eigenlijke onderwerp is. Of liever gezegd: de tijd die nodig is om die handeling uit te voeren.
Tijdens een vorige galerietentoonstelling en recentelijk tijdens een residency in het Brusselse WIELS heeft Mater zich losgemaakt van het platte vlak en is ze ruimtes gaan beschilderen en fotograferen. In het in Brussel gemaakte White to Black en Black to White legt ze serieel vast hoe ze twee muren, plafond en vloer eerst zwart schildert en vervolgens weer wit. De ruimtelijkheid wordt eerst benadrukt met behulp van schilderkunstige middelen, maar is uiteindelijk toch weer teruggebracht naar de twee dimensies van de foto.
Behalve op c-prints brengt Mater haar procedé nu ook over op bewegend beeld. In de film Fields of a Line legt ze vast hoe ze de muren en vloer van het anatomisch theater in het Gentse kunstencentrum KIOSK beschildert. Drie keer is de 16mm-film belicht, waardoor het beeld een scala aan tinten doorloopt: groen, blauw, rood, paars. Het trage panning shot, dat van rechts naar links beweegt, krijgt daarmee een extra diepte. De tijd verdicht zich en lost ten slotte op in een ruimte die er nooit geweest is zoals we haar nu zien.
• Katja Mater: You Will Just Have to Take My Word for It, 5 september – 10 oktober, Galerie Martin van Zomeren, Hazenstraat 20, 1016 SP Amsterdam (06/1137.0211; 020/420.81.29; gmvz.com).
