Alessandro Mendini, La Giostra
Het Gentse Museum voor Sierkunst en Vormgeving heeft zopas zijn vaste collectie ‘hedendaagse vormgeving’ uitgebreid. In aansluiting met de bestaande verzameling Italiaans design kocht het La Giostra, een miniatuurdraaimolen ontworpen door Alessandro Mendini en uitgevoerd door de succesvolle designproducent Alessi. La Giostra is geen gewone carrousel. In plaats van paarden of voertuigen draait een bonte verzameling Alessi-gebruiksvoorwerpen in het rond. Sommige objecten, zoals de flessenstoppen van Mattia Di Rosa, komen in hun normale afmetingen voor. Andere gebruiksvoorwerpen, zoals de toiletborstels van Stefano Giovannoni, zijn sterk verkleind voorgesteld. Het geheel is een vrolijk roterende minicarrousel waarvan de vormgeving het midden houdt tussen een overladen verjaardagstaart en een duur stuk speelgoed.
Alessandro Mendini is een van de boegbeelden van het hedendaagse Italiaanse design en staat bekend om zijn provocerende ontwerphouding. In de jaren zeventig en tachtig gaf hij achtereenvolgens de tijdschriften Casabella, Modo en Domus uit en was hij, samen met onder meer Ettore Sottsass, Andrea Branzi en Michele de Lucchi, lid van de gekende Studio Alchimia, een productiehuis van zogenaamd ‘antidesign’. Vandaag is Mendini algemeen designadviseur van Alessi en leidt hij, samen met zijn broer Francesco, het ontwerpbureau Atelier Mendini.
Het Gentse Museum voor Sierkunst en Vormgeving verzamelde doorheen de jaren reeds verschillende werken van Mendini. Zo kocht het onder meer een exemplaar van de zetels Poltrona di Proust en Kandissi aan, twee werken uit 1979, geproduceerd door Alchimia. Met La Giostra voegt het museum recenter werk toe aan zijn Mendinicollectie. De zogenaamde ‘droomcarrousel’ werd in 2000 voor het eerst gecreëerd voor de tentoonstelling 4-3 in de Kunst- und Ausstellungshalle in Bonn. Het exemplaar in Gent is het eerste van een mogelijke reeks ‘giostra’s’. In het kader van de nieuwe aanwinst is op de bovenste verdieping van het museum – de vaste etage van het ‘hedendaags design’ – een kleine overzichtstentoonstelling van Mendini’s werk te zien.
Zoals directeur Lieven Daenens ooit in een themanummer van Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen uit 1993 uiteenzette, moet de collectie “hedendaags design” van het
Museum voor Sierkunst en Vormgeving een “internationale confrontatie” op gang brengen tussen “een pléiade jonge kunstenaars uit Vlaanderen” en “de meest vooruitstrevende richtingen uit de hedendaagse avant-garde”. Daartoe verzamelt het museum enerzijds werk van gekende buitenlandse designers; tot de meest recente aanwinsten behoren onder meer de zetel Draenert van Ron Arad en De Grote Vaas van Gent, een creatie van Andrea Branzi uit 1999 die een plaats kreeg op de binnenkoer van het museum. Anderzijds verzamelt het museum ook werk van hedendaagse Vlaamse ontwerpers. Zo maken de Kast 92 van Maarten Van Severen en de installatie Met 13 aan tafel van Piet Stockmans sinds kort deel uit van de vaste collectie.
Met de confrontatie tussen het werk van Vlaamse en buitenlandse designers wil het museum in de eerste plaats aantonen dat het met de vormgeving in Vlaanderen lang niet zo slecht gesteld is. Inderdaad, het ‘postmoderne’ werk van Pieter De Bruyne en Emiel Veranneman – de twee ankerfiguren van de collectie actuele vormgeving – kunnen de vergelijking met het contemporaine kwalitatieve design uit het buitenland zonder problemen aan. Ook over het internationale niveau van de ontwerpen van Maarten Van Severen of Claire Bataille en Paul Ibens bestaat geen twijfel meer.
Maar heeft dat concept van confrontatie nog meer te bieden? Wat voegt die idee om ‘vormgeving uit Vlaanderen’ zogenaamd van een ‘internationale omkadering’ te voorzien, nog meer toe? De vraag dringt zich des te meer op bij de huidige overzichtstentoonstelling van het werk van Mendini, en in het bijzonder bij de deelexpositie rond La Giostra. De ‘droomcarrousel’ is opgesteld in het midden van het centrale verzonken vloervlak van de tweede verdieping. Rondom, op sokkels, staan de Alessi-voorwerpen van de carrousel op ware grootte. Aan weerszijden van La Giostra staan twee kasten: één van Emiel Veranneman en één van Pieter De Bruyne. Het verband tussen deze kasten en La Giostra is niet meteen duidelijk. Weliswaar wordt hier Vlaamse vormgeving met Italiaans design ‘geconfronteerd’; maar waarom nu precies deze werken van De Bruyne en Veranneman? Het antwoord is eenvoudig. De kasten zijn – zo kon men tijdens de persconferentie vernemen – erg zwaar en moeilijk te verplaatsen. Om praktische redenen bleven ze dus staan waar ze stonden.
In plaats van met de gedwongen aanwezigheid van de kasten van Veranneman en De Bruyne om te gaan, houdt de tentoonstelling rond La Giostra er nauwelijks rekening mee. De noodzakelijke confrontatie wordt op de persconferentie zelfs snel van de hand gedaan met een anekdote: Pieter De Bruyne zou destijds door Mendini uitgenodigd zijn om lid te worden van Alchimia, een verzoek waarop De Bruyne niet is ingegaan. De twee imposante kasten staan bijgevolg plompverloren aan de zijde van de vrolijk dansende Alessicarrousel.
• La Giostra. Mendini’s Carrousel van Droomfabriek Alessi loopt tot 18 november 2001 in het Museum voor Sierkunst en Vormgeving, Jan Breydelstraat 5, 9000 Gent (09/267.99.99). La Giostra wordt permanent tentoongesteld.
