Anachronismen

 In een cultuur waarin alles permanent nieuw dient te zijn, of tenminste die indruk dient te wekken, wordt de term anachronisme  doorgaans negatief gebruikt – niet als beschrijving, maar als waardeoordeel. In zijn boek Devant le temps stelt Georges Didi-Huberman echter dat anachronismen geen overbodige nevenproducten zijn, maar een cruciale rol spelen in de (kunst)geschiedenis: er is altijd een naast elkaar bestaan van verschijnselen die volgens een lineaire historische opvatting eigenlijk niet in dezelfde tijd thuishoren. Geschiedenis is volgens Didi-Huberman ‘het ritmische spel’ van chronologie en anachronisme. Dit nummer van De Witte Raaf is gewijd aan dat ritmische spel, aan de anachronistische grillen van kunst en geschiedenis. In de openingstekst ontleedt Didi-Huberman het dubbele begin van de kunstgeschiedschrijving, bij Plinius en bij Vasari; er blijkt nauwelijks sprake van continuïteit. De (geschiedenis van de) kunstgeschiedenis is geen rechte lijn, maar een draaikolk.

Voorts wordt in dit nummer onderzocht hoe in de geschiedenis van de moderne kunst de ‘logische’ ontwikkeling keer op keer wordt doorkruist door profetische werken, die latere innovaties tot herhalingen maken (Sven Lütticken); ook is er aandacht voor de concurrerende vertellingen van de evolutietheorie en het bijbels ‘creationisme’ (Petra Brouwer). Frank Reijnders problematiseert de overtuiging dat het kunstenaarsatelier na de jaren zestig, met het opkomen van de post studio art, definitief tot de verleden tijd behoort. Jorinde Seijdel stelt de vraag naar de status van het anachronisme in de huidige tijd, waarin de zucht naar het nieuwe hand in hand gaat met de permanente recycling van beelden. Dirk Lauwaert richt zich op de ‘Nieuwe Kledij’ en stelt de vraag naar haar relatie met het klassieke Hollywood-filmkostuum. Ook is er een kunstenaarsbijdrage van Lidwien van de Ven, in stemmig zwart-wit gedrukt op anachronistisch Witte Raaf-papier, maar wellicht toch niet geheel zonder verbanden met de actuele Weltlage.

Sven Lütticken