Allan Sekula
Onvermoeibaar strijdt hij tegen de geënsceneerde en gemanipuleerde fotografie, die volgens hem de middle class in slaap wiegt door te suggereren dat foto’s niet de werkelijkheid weergeven en dat zij dus ook geen basis kunnen zijn om te proberen iets in de maatschappij te veranderen. Allan Sekula meent dat fotografen er wel degelijk naar moeten streven in hun werk de zichtbare neerslag van de maatschappelijke verhoudingen te tonen. Eerder werd in Witte de With zijn Fish story gepresenteerd; nu eert het Nederlands Foto Insituut deze oude marxist met een selectief retrospectief getiteld Dismal science. Wederom valt op dat Sekula’s afkeer van de enscenering en van visuele retoriek zo ver gaat dat hij soms visuele saaiheid op de koop toe lijkt te nemen. Niettemin telt deze tentoonstelling enkele overtuigende werken waarin hij zijn doel bereikt: door de combinatie van beelden (foto’s of dia’s) en de bijhorende teksten (geschreven of op band gesproken) wordt inzicht verschaft in de gevolgen die de grillen van macht en kapitaal hebben voor het leven van individuen en van hele bevolkingsgroepen. In Aerospace folktales (1973) brengen zwart-witfoto’s en een drietal geluidsbanden in kaart wat er met een blank middle-class gezin gebeurt als de vader (die van de kunstenaar) zijn baan verliest. Prachtig en schrijnend is hoe de man ernaar streeft zijn gezin van de blue collar-buren te onderscheiden door zonder enig systeem ‘klassieke’ boeken te bestellen en zijn kinderen geld in het vooruitzicht te stellen als ze die ook daadwerkelijk lezen. Het meest recente werk op de tentoonstelling is Dead letter office (1996-97) waarin Sekula de sociale verschillen in het Californisch-Mexicaanse grensgebied in kaart brengt. Net als in Fish story spelen boten en de zee een belangrijke rol: Hollywood bouwt in Popotla de Titanic na, terwijl in Ensenada de koffers van Amerikaanse toeristen aan boord van het cruiseschip Tropicale worden gebracht. Ondertussen gaat in de plaatselijke tonijnfabriek het afstompende werk gewoon door. Indirect becommentariëren al die beelden elkaar – en soms zelfs tamelijk direct, zoals de naast elkaar geplaatste foto’s van een oudere man met ontbloot bovenlichaam die tijdens de Republikeinse conventie in San Diego vuilnis opraapt en de zoon van een lobbyist tijdens diezelde Republikeinse conventie, eveneens met ontbloot bovenlichaam, poserend voor een luxueus zwembad. Hoe problematisch zijn werk door zijn soms eendimensionale en weinig aansprekende karakter en door zijn vrees voor visuele trucs ook moge zijn, een werk als Dead letter office maakt duidelijk dat het goed is dat Allan Sekula bestaat.
• Dismal science, photoworks by Allan Sekula 1972-1996 nog tot 25 januari in het Nederlands Foto Instituut, Witte de Withstraat 63, 3012 BN Rotterdam (010/213.20.11).
