Swiss Swiss Democracy van Thomas Hirschhorn kost Pro Helvetia miljoen subsidie
Om te protesteren tegen de benoeming van Christopher Blocher, leider van de Zwitserse populistische partij Union Démocratique du Centre (UDC), tot minister van justitie en politie in de Zwitserse regering, besloot de Zwitserse kunstenaar Thomas Hirschhorn om vanaf de verkiezingen van oktober 2003 niet meer in Zwitserland tentoon te stellen. Hirschhorn, die sinds jaren in Parijs woont, gebruikt zijn recente tentoonstelling in het Parijse Centre culturel suisse dan ook om “het goede democratische geweten te destabiliseren”. Hij verzet zich vooral tegen een teveel aan referenda. Die hebben bijvoorbeeld al geleid tot de verwerping van de eenvoudige naturalisatie van emigranten van de tweede en de derde generatie, of zorgden ervoor dat seksuele en gewelddadige misdadigers levenslang kunnen worden opgesloten.
Zijn tentoonstelling Swiss Swiss Democracy ziet hij als “een belegering” van het Zwitserse cultuurcentrum in het hartje van de Marais. Zoals hij dat reeds vroeger deed in gevoelige wijken in Kassel, Avignon en Aubervilliers, werd het centrum met Hirschhorns gekende esthetiek van karton, scotch en krantenknipsels, omgebouwd in een tijdelijke propagandastand. Als deel van zijn presentatie toonde hij een burleske versie van Schillers toneelstuk Willem Tell in een regie van Gwenael Morin, waarbij een acteur pretendeert als een hond op het portret van Blocher te plassen. Een bespreking van het spektakel in de Zwitsere krant Le Matin werd opgepikt door het Duitstalige populaire weekblad Blick dat het schandaal uitlokte.
Onder leiding van de christen-democraat Peter Bieri (PDC) werd de regering aangemoedigd om dit “in het buitenland misprijzend beeld van Zwitserland” te sanctioneren. Een stemming in het parlement, democratie oblige, verminderde de subsidies voor 2005 van Pro Helvetia, die de tentoonstelling subsidieerde, met 24 stemmen tegen 13, van 34 naar 33 miljoen Zwitserse frank.
Volgens Hirschhorn is dit het mooiste bewijs van de machteloosheid van de democratie. De voorzitster van Pro Helvetia is gescandaliseerd. “Het zijn net zij die de cultuur van de staat en de gesubsidieerde kunst altijd scherp hebben aangevallen, die zich nu geroepen voelen om een ultradirigistische politiek te voeren, de oude machthebbers van de voormalige Duitse Democratische Republiek waardig.” Pro Helvetia onderschrijft het project van Hirschhorn, maar distantieert zich van elke persoonlijke aanval op Blocher. Verder heeft de organisatie niet de intentie de tentoonstelling te censureren. Door het “politiek debat uit de weg te gaan”, aldus een woordvoerder van Pro Helvetia, zou men “de kunst zijn slagkracht ontnemen”; en hij voegt er laconiek aan toe dat “het Parijse Centre culturel suisse het platform is van een democratisch land”.