Thomas Schütte
De tentoonstellingen in De Pont zijn vaak van een beperkte omvang, maar de uit Londen overgenomen Thomas Schütte-expositie mag er wezen. Hoewel het accent op werk uit de jaren ’90 ligt, zijn ook voorbeelden opgenomen van de houten bouwsels die Schütte midden jaren ’80 vervaardigde, zoals Studio I & II (beide uit 1984). Behalve dat Schütte in deze werken aan primitief speelgoed uit het pre-lego-tijdperk refereert, gaat het om een capricieuze soort architectuur die vaak balanceert op de grens van streng en megalomaan classicisme enerzijds en een grillige ondermijning van alle klassieke architectuurwetten anderzijds – een mengeling van Albert Speer en Sir John Soane. In een aantal recentere werken, Basement II & III, is Piranesi niet ver weg: houten tafels waarin kelders met trappen op een onlogische manier de diepte in leiden. Met Piranesi en Soane richt Schütte zich óók op de nachtzijde van de klassieke architectuur, op de nachtmerries die de droom van een universele orde herbergt. De figuurtjes waarmee Schütte zijn maquettes soms bevolkte, hebben zich in de jaren ’90 tot zelfstandige werken geëmancipeerd, bijvoorbeeld in de paarsgewijs aan elkaar gekluisterde United enemies (1993-94) met hun groteske koppen van gekleurde plasticine. Het zijn werken die herinneringen oproepen aan de emancipatie van de karikatuur in het werk van Daumier, waarmee het idealistische mensbeeld in de kunst werd ondermijnd, naar analogie van de manier waarop Piranesi en Soane de orde en regelmaat van het classicisme in de architectuur ondermijnden. Schütte keert steeds weer naar traditionele motieven en vormen terug, maar de ontoereikendheid daarvan wordt behalve in sommige tekeningen voortdurend benadrukt, onder meer door de karikatuur. Het is juist die grillige en karikaturale inslag die de traditionele vormen revitaliseert, zoals in het driedelige werk For the birds, waarin pseudo-Renaissancistische bouwsels zich als vogelhuisjes ontpoppen. Ook in de monumentale Grosse Geister van de afgelopen jaren manifesteert Schütte zich als karikaturist, al is het effect van deze meer dan manshoge aluminium figuren, die op een kruising tussen het Michelinmannetje en de vloeibare griezel uit de film Terminator 2 lijken, eerder verontrustend dan komisch. De glimlach bij het zien van Schüttes bouwseltjes en figuren loopt over in een grimlach.
Thomas Schütte tot 21 juni in De Pont, Wilhelminapark 1, 5041 EA Tilburg (013/543.83.00).
