width and height should be displayed here dynamically

wendelien van oldenborgh

Voor het maken van een filmwerk is samenwerken een cruciaal aspect. Dit gegeven trok mij aan om een cinematografische productiemethode als een metafoor te zien voor het produceren van potentieel constructieve situaties. Niet alleen zijn er verschillende handen, ogen en oren nodig om de verschillende apparatuur te kunnen bedienen, het is juist ook de samenkomst van verschillende kennis en kunde die tot een werk leidt. Ik heb moeite mijn eigen weten als totaal en interessant te ervaren en was altijd al geïnteresseerd in hoe ik in het maakproces van een werk juist de uitwisseling van kennis centraal kon stellen om samen tot nieuwe inzichten, connecties en composities te komen. Zowel vóór als achter de camera (en de microfoon) speelt die uiteenlopende kennis mee in het geheel.

De manier van werken die ik door de jaren heen ontwikkelde zet deze vraag centraal: hoe kan kennis groeien en uitzaaien door samenkomst? Wat kan een samenkomst generen als ik deze een filmshoot noem? En een vraag die daarop volgt: hoe zijn de ontstane momenten zo te ordenen en structureren dat het ook in een volgend collectief moment – het moment van publieke presentatie – leesbaar wordt voor anderen? In het werkproces wisselen intensieve collectieve momenten en alleen werken elkaar af. Beide zijn cruciaal en hebben een geheel andere dynamiek.

Voor een recent werk, obsada (2021), nodigde ik een groep jonge vrouwen uit om samen met hen een film over hen te maken. Ze studeren allemaal als PhD- of masterstudent aan de beroemde Łódź filmschool, waar ze in verschillende opleidingen aan hun toekomst werken. De crew was in dit geval ook direct de cast, en de filmshoot was voor hen bekend terrein. In de maanden die voorafgingen aan de opname ontmoetten we elkaar regelmatig als geheel en in kleinere eenheden om te spreken over de centrale kwesties die we aan het licht wilden brengen en over de technieken waarmee we al werkten. Allemaal waren ze ook in hun eigen producties meer geneigd om in samenwerking en overleg met anderen te werken dan wat er op de filmacademie in Łódź nog altijd als een noodzakelijk aspect van het vak wordt onderwezen: autoriteit en manipulatie op de set. Al in de jaren zeventig had een groep zich hiertegen verzet en zich losgemaakt van de filmschool om collectief en experimenteel te werk te gaan. De avant-gardegroep, die als Film Form Workshop bekend geworden is, bestond tot onze verbazing oorspronkelijk geheel uit mannelijke makers. Tegen deze achtergrond besloten we niet alleen over onze ervaringen als vrouw in de filmindustrie te spreken maar ook nieuwe beelden toe te voegen aan de alternatieve geschiedenissen die er al waren.

In deze processen zie ik auteurschap in het licht van verantwoordelijkheid. Het genererende moment van de samenwerking met anderen is, als het goed gaat, verrijkend en vormend voor alle betrokkenen. En het werk dat eruit ontstaat zou diezelfde kwaliteit moeten uitstralen, wat verder verrijkend en wie weet transformerend werkt. Het is een gericht proces, waarin ik als initiator van het geheel een leidende rol heb, en een verantwoordelijkheid voor het verloop. Maar zonder een open samenwerking ontstaat er geen waardevol materiaal. Als ik na een shoot alleen aan de montagetafel werk, probeer ik in concentratie de vorm te vinden waarmee al wat er op de set ontstond ook gedeeld kan worden met een publiek. Naast eigen inzicht en een verlangen naar een bepaalde vorm, speelt ook in die momenten verantwoordelijkheid mee; de verantwoordelijkheid om recht te doen aan de samenkomst die heeft plaatsgevonden.

 

wendelien van oldenborgh (1962) ontwikkelt werken waarbij het filmische format wordt gebruikt als methodologie voor productie en als basistaal voor verschillende presentatievormen. Ze werkt hiervoor samen met participanten in verschillende scenario’s. Recente solopresentaties zijn onder meer tono lengua boca in CA2M, Madrid, 2020 en Cinema Olanda, in het Nederlands Paviljoen op de 57ste Biënnale van Venetië (2017).