Stijn Van Dorpe
Na een individuele praktijk van ruim anderhalf decennium waarin samenwerkingen een centrale rol speelden, initieerde ik een jaar geleden het para instituut voor KUNST en precariteit (pKp). Waar mijn eerder werk bestond uit losse projecten of kunstwerken die een plaats kregen binnen het reguliere kunstgebeuren, is het doel van pKp om die ‘kunstruimte’ anders vorm te geven. Waar winst, concurrentie, onafhankelijkheid en autonome zelfrealisatie in traditionele kunstplekken dominant blijven, stelt pKp wederzijdse afhankelijkheid voorop, om een andere omgang te bewerkstelligen met precariteit als de conditie van onze laatkapitalistische wereld. De methode is gebaseerd op het aangaan van wisselwerkingen tussen interne en externe deelnemers die we ‘publieken met agency’ noemen. Spreken doen we nooit vanuit een collectieve stem, maar binnen een gezamenlijke praktijk van singulariteiten.
Onze eerste interventie vond plaats als onderdeel van het kunstenparcours Kunst & Zwalm, in de nazomer van 2021, aan de rand van het gehucht Korsele in Oost-Vlaanderen. Met een tiental deelnemers, waaronder kunstenaars, een pedagoog, een kunsttheoreticus en kunststudenten, installeerden we onze tenten en namen we tijdens ons verblijf de dagelijkse taken op, zoals koken en afwassen, de leef- en vergaderruimte onderhouden, spullen drooghouden wanneer het regent enzovoort. Geruggensteund door formele en informele gesprekken verkenden deelnemers eigen wegen die leidden tot artistieke onderzoeken en interventies. Ze namen wisselende rollen op, waardoor het onderscheid tussen ondersteunend en creërend (auteurs)werk vervaagde.
In de weken voorafgaand aan Kunst & Zwalm belden we aan bij alle bewoners van Korsele met de vraag of ze een stukje textiel konden missen. Daar maakten we een bont lappendeken van, waarop nieuwe, georkestreerde ontmoetingen konden plaatsvinden. De rondgang, van deur tot deur, was ook een manier om gesprekken aan te gaan in de buurt en om kennis te nemen van wat er leeft.
Luisteren speelde een cruciale rol, en het publiek en de leden van pKp konden zowel spreker als toehoorder zijn. Dat was ook het geval tijdens een samenwerking die we hebben opgezet nadat we zagen hoeveel huizen in de buurt door omheiningen en camera’s beschermd worden. Met buurtbewoners en genodigden organiseerden we schrijfbijeenkomsten in het kamp, met als onderwerp de eigen ervaringen met eigendom, en dan vooral met het verlies ervan. In de schemerzone waar de dag in de nacht overgaat, vond in een tuin een leesperformance plaats: autobiografisch geïnspireerde personages werden tot één script verweven; subalterne beelden van en visies op wonen en eigendom werden het dorp binnengebracht.
Er werd een waterbidon geleverd in het kamp, maar die bleek leeg. Buren hielpen ons uit de nood en we vulden de bak met hun tuinslang. Ook voor andere materiële beslommeringen stonden ze ons bij, en op geregelde tijdstippen bracht de buurvrouw koffie. We werden, op momenten die we niet zelf kozen, een luisterend oor voor persoonlijke en emotionele zorgen. De omgeving waarin we werken is nooit zuiver, maar we omarmen de kwetsbaarheid die dit teweegbrengt.
• Stijn Van Dorpe (1970) is beeldend kunstenaar. Hij onderzoekt de kunstruimte, die hij tot stand wil brengen als een plaats van gelijkheid door de relationele verhoudingen ervan te herzien. Hij zette korte en langlopende projecten op en is lid van Piloot.co, een platform dat nadenkt over de ontwikkeling van Tondelier, een nieuwe stadswijk in Gent. Met Sarah Késenne stelde hij in 2021 het boek School of Equals samen (Grafische Cel LUCA School of Arts, Gent).
