Alvaro Siza
De Portugese architect Alvaro Siza (1933) heeft sinds de jaren ’50 een apart en vrij consistent oeuvre opgebouwd, waardoor hij momenteel tot de protagonisten van het Europese architectuurlandschap kan worden gerekend. Ofschoon bepaalde elementen in zijn werk onmiskenbaar aan een mediterrane traditie refereren, is Siza er in geslaagd op een interessante wijze ook zijn talent in andere contreien tentoon te spreiden. Zijn internationale doorbraak kwam er met het ontwerp voor een woonblok in de wijk Kreuzberg te Berlijn, waarmee hij in 1980 de IBA-wedstrijd won. Sindsdien stond en staat hij ook in voor belangrijke opdrachten en wedstrijdontwerpen in onder meer Berlijn, Den Haag, Weil am Rhein en Helsinki. Ondertussen bleef hij uiteraard verder actief op het Iberische schiereiland en in 1992 culmineerde zijn internationale erkenning in de toekenning van de Pritzker-prijs, zowat de Nobelprijs voor architecten. Siza voelt zich duidelijk thuis in de modernistische traditie: in bepaalde ontwerpen is zijn bewondering voor Aalto en voor zowel het vroege als late werk van Le Corbusier niet ver te zoeken. Toch bestaat er iets als een eigen Siza-stijl, met een geheel eigen vorm van plastische sensibiliteit, volumetrische eenvoud en oog voor de stedebouwkundige context. Siza’s ontwerpen presenteren zich immers nooit als architecturale Fremdkörper, maar zijn telkens op intelligente wijze geïntegreerd in de natuurlijke of urbane omgeving. In verschillende ontwerpen is Siza erin geslaagd een evenwicht te vinden tussen een architecturale autonomie en een zorgvuldige inenting in het stedelijke of natuurlijke weefsel. Een mooi voorbeeld hiervan vormt het Gallicische Centrum voor Hedendaagse Kunst aan de rand van het historische centrum van Santiago de Compostella (1993), waarvan de tentoonstelling in de Brusselse Fondation overigens in een aangepaste vorm werd overgenomen. Zonder een naïef en nostalgisch contextualisme tentoon te spreiden, slaagde Siza erin om het complexe patroon van hellingen en doorgangen tot in het gebouw door te trekken. Ook de massieve granieten volumes roepen de traditionele morfologie en materialen van de stad op. Dit Centrum voor Hedendaagse Kunst illustreert ook dat Siza op zijn best is in het ontwerpen van openbare gebouwen zoals scholen (de architectuurfaculteit te Porto en de Pedagogische Hogeschool te Setubal), bibliotheken (Aveiro, ontwerp Bibliothèque de France) en musea (Cargaleiro-stichting in Lissabon, Museum voor Hedendaagse Kunst in Helsinki). Een bezoek aan de tentoonstelling loont de moeite omdat naast maquettes, foto’s en (vanuit grafisch oogpunt eerder saaie) plannen, ook heel wat schetsen van Siza zijn te zien. Siza is een architect die duidelijk plezier beleeft aan het schetsen en van hieruit ook ontwerpt. Sommige tekeningetjes, die soms een verwantschap vertonen met Picasso’s neoklasssieke periode, de schetsen van Le Corbusier of de tekeningen van Jean Cocteau, werpen een interessant licht op zijn architecturale realisaties. Tot 25 mei in de Fondation pour l’Architecture, Kluisstraat 55, 1050 Brussel (02/649.02.59). Ontwerpen voor meubilair zijn tot dan te zien in het Institut Supérieur d’Architecture La Cambre.
