Carsten Höller
Carsten Höllers verleden als (plantkundige) wetenschapper neemt in de nog jonge Höller-exegese dezelfde centrale plaats in als Beuys’ crash als piloot in de Tweede Wereldoorlog en zijn redding door de tartaren. Inderdaad maakte Höller met Geluk een expositie als een proefopstelling: met tal van toestellen onderzoekt hij hoe geluk kan worden opgewekt. De grote attracties (met name bij kinderen) zijn een rodelbaan en een vliegsimulator die bestaat uit een kraan waaronder men kan gaan hangen om aldus een rondje te ‘zweven’. Ook is er een rond aquarium met een drietal nissen in de wand waar het hoofd in kan worden gestoken. Helaas is de inrichting van de bak zo klinisch en spartaans dat een gevoel van geluk – dat inderdaad door onderwaterwerelden kan worden opgewekt – uitblijft. In de kleinere objecten worden extremen met elkaar geconfronteerd: het simpele geluk dat een kruiwagen met appels oproept en de moderne mogelijkheden tot geluksopwekking van een mindmachine. Het is Höller te doen om het bevrijden van geluk van het dictaat van de voortplanting. Vanuit evolutiebiologisch perspectief is geluk immers slechts het gevolg van een chemische reactie in de hersenen die dient om het voortbestaan van het individu – en daarmee van de soort – veilig te stellen. Of het door Höller opgewekte geluk zich meer aan het reproductiedictaat onttrekt dan andere menselijke vormen van gelukopwekking (uitgaan, drinken, reizen, sporten etcetera) is evenwel de vraag. En passant creëert de kunstenaar een perverse variant van ‘procesmatige’, op participatie van de kijker gerichte kunst. Er beweegt van alles en er is veel te doen, maar uiteindelijk wil Höller op een bijna dictatoriale wijze één gevoel opwekken: geluk. Gelukkig heeft zijn even bizarre als poëtische (en soms schrikbarende) tentoonstelling een eigenschap die deze opzet saboteert: zij zet aan tot reflectie. Tot 9 februari in het Centraal Museum, Agnietenstraat 1, 3512 XA Utrecht (030/236.23.62).
