Cumuli
Zoals de wolkenlucht boven ons hoofd ‑ de tussentijdse uitkomst van een doorgaand proces van condenseren, formeren, verdampen en verwaaien ‑ op elk moment een nieuw en uniek beeld laat zien, een uitgestrekt driedimensionaal tapijt van atmosferische turbulentie, waarin niets beklijft en waarvan niets wordt bewaard, zo draait ook de wereld van de ‘hedendaagse kunst’ rond een eindeloze carrousel van momentopnamen, zonder de geringste geheugencapaciteit.
‘Hedendaagse kunst’ is een schaapachtig territoriumwoord dat betrekking heeft op een domein waarbinnen alles van gelijke waarde is. Deze waarde kan slechts worden uitgedrukt in het kleingeld van de actualiteit. Het heersende sentiment is een excessief en verlammend respect voor pluriformiteit. Iedereen heeft recht op een eigen stem en een eigen positie (mits er niemand verplicht kan worden te luisteren). Men wantrouwt de geschiedenis vanwege de hiërarchieën die zij vormt. Het heden is uniek, dat weten we zeker, vandaar dat iedere historische vergelijking wel zinloos moet zijn. Wat achter ons ligt is per definitie achterhaald. Alleen ‘kunst van nu’ heeft belang voor mensen van nu. Het hedendaagse mogen we slechts toetsen aan hedendaagse criteria. Kritiek op basis van een historische extrapolatie wordt verworpen als moralistisch en inopportuun. Alleen gelijktijdigheid levert betekenisvolle sensaties op: alleen wat gelijktijdig aanwezig is in een geactualiseerd perspectief, kan relevant zijn voor de context van ons leven. De rest onttrekt zich aan de zichtbaarheid en daarmee aan het epicentrum van ‘tijdloze’ sensaties.
Het model voor deze situatie is onmiskenbaar aangereikt door het museum. In de praktijk van het museum wordt het geheugen gereduceerd tot een synoniem van het ‘overzicht’. De geschiedenis als context is vervangen door de drie dimensies van de ruimte. Wat moet doorgaan voor het geheugen is niets meer dan een gelijkgeschakelde aanwezigheid van al het geaccumuleerde in de ruimte van het nu. Het museale overzicht representeert de ontkenning van de geschiedenis ten gunste van de indringendheid van het hedendaagse tijdsgevoel. Het geaccumuleerde is het rivierslib uit de stream of consciousness, als vorm niet minder vluchtig dan de stapelwolken boven ons hoofd.
Het verleden wordt voortdurend verdubbeld en gerecycleerd. Net als andere domeinen van maatschappelijke bezigheid is de beeldende kunst volledig ingekapseld door de jeugdcultuur, met haar cycli van identificatie en verveling. Van het bestaan van dergelijke cycli willen we liever niets weten, omdat dat de illusie van vernieuwing en ontwikkeling zou kunnen doorkruisen. We blijven ons bezighouden met ‘hedendaagse kunst’ omdat zij ons een tweeledig gevoel van rijkdom bezorgt: een gevoel van culturele anciënniteit en jeugdige rebellie. De schijn van een tegenstelling tussen deze waarden wordt verdrongen middels de feestsfeer van een vernissage zonder eind. ‘Hedendaagse kunst’ biedt een stijlvolle manier om zich te onttrekken aan de verantwoordelijkheden van de ouderdom, en daar ook nog een boterham aan te verdienen.