width and height should be displayed here dynamically

Giuseppe Penone

De toenemende instrumentalisering en uitbuiting van de natuur in de afgelopen twee eeuwen is begeleid door een romantische tegenstroming. Schrijvers en kunstenaars als Goethe, Runge, Klee en Beuys zagen de mens niet als heerser over maar als deel van de natuur, waarbij zij teruggrepen op antieke en esoterische denkbeelden. Guiseppe Penone, de benjamin van de arte povera, staat in deze romantische traditie. Zijn werk wordt beheerst door het principe van de analogie: zo wordt in het werk Wervelboom, te zien in Penones expositie in Stichting De Pont, de menselijke wervelkolom vervangen door een kristallen boomstam. Ook suggereert Penone veelvuldig een analogie tussen de menselijke blik en de groei van planten. Beide zijn afhankelijk van het licht, beide banen zich een weg door de wereld. In diverse tekeningen groeien bladeren of bomen uit ogen. In de fraaie installatie Plantaardige blik zijn op email afgedrukte foto’s van Penones gezicht in berkeboompjes bevestigd – er groeien twijgjes door de gaten die op de plek van de ogen zitten. Dat de uitgestoken ogen in dit werk in feite blind zijn, wijst op het voor Penone eveneens belangrijke motief van de gesloten ogen – de yeux clos van Redon. In het neoplatonisme, dat van grote invloed is geweest op de romantici en symbolisten, wordt de innerlijke aanschouwing van de waarheid immers afgezet tegen de schijnwereld die de zichtbare werkelijkheid is. De grote zwarte doeken met uitvergrote afdrukken van oogleden wijzen erop dat volgens Penone de bestudering van de verschijningsvormen van de natuur gecombineerd moet worden met een intuïtieve kennis van de levende, scheppende natuur – van de natura naturans, niet haar producten, de gestolde natura naturata. Penone grijpt wat al te letterlijk en onkritisch terug op aloude denkbeelden, maar zijn beste werken zijn zo fris en inventief dat men dit graag door de vingers ziet.

 

• Werk van Guiseppe Penone tot 8 februari in Stichting De Pont, Wilhelminapark 1, Tilburg (013/543.83.00).