width and height should be displayed here dynamically

MVRDV. KM3/Pig City

In Stroom in Den Haag zijn tot en met 16 juni een aantal installaties te zien van het Nederlandse architectenbureau MVRDV. Het hoofdkantoor voor de VPRO in Hilversum en het Nederlandse paviljoen op de Expo 2000 in Hannover, een stapeling van verschillende landschappen, zijn de bekendste gebouwen van het bureau. Met de installaties in Stroom wil het bureau zich echter vooral van zijn reflectieve kant laten zien, en het denkwerk tonen dat niet wordt beknot door opdrachtgevers, financiële tekorten en public relations (zo werd een landschap met mestvarkens uit het ontwerp voor Hannover verwijderd, omdat het niet paste in het imago waarmee Nederland zich daar wilde presenteren).

MVRDV lijkt soms wel de wederopstanding van het negentiende-eeuwse architecten- en ingenieursbureau. In de voorlaatste eeuw waren hun vakgenoten ook geobsedeerde feitenverzamelaars. De militaire ingenieurs berekenden tot op de centimeter nauwkeurig de oppervlakte die een soldaat in slagorde innam en de precieze tussenruimte die er nodig was tussen de manschappen in ‘looppas’, ‘gezwinde pas’ en ‘stormpas’. Met de gegeven snelheid en grootte van de verschillende passen, gecombineerd met het gemiddelde gewicht van een soldaat, kon het vermogen van de soldaten worden berekend. Inmiddels wordt de mens niet meer gemeten in termen van krachtsuitoefening en vermogen, maar in termen van zijn consumptie en verbruik. Eén van de installaties die in Stroom te zien is, KM3/3D City, is een theoretische stad van een miljoen inwoners waarvoor MVRDV het aantal kubieke meters heeft berekend, die de verschillende sectoren van het leven aldaar letterlijk in beslag nemen. Het bureau heeft zich daarvoor gebaseerd op de Nederlandse gegevens over verschillende sectoren, zoals afval, recreatie, lucht, bos, water… Hoeveel verbruikt een mens van deze sectoren, en hoeveel kubieke meter nemen de betreffende sectoren aldus in beslag bij een stad van een miljoen inwoners?

Een zelfde consequente berekening is gemaakt voor varkens, in Pig City. Nederland produceert 16,5 miljoen ton varkensvlees per jaar. Van een idyllische landelijke omgeving is dan ook allang geen sprake meer. De varkenshouderij heeft Noord-Brabant getransformeerd in een modern industrielandschap. Door alle facetten van de varkensconsumptie te kwantificeren, maakt MVRDV deze industrietak in zijn meest compacte vorm zichtbaar: de input van krachtvoer, leefruimte, stro, frisse lucht en de output van biogas en slachterijen zijn gestapeld in 622 meter hoge torens. 44 van dergelijke torens zouden voldoende zijn voor de huidige binnenlandse varkensvleesconsumptie en de export naar het buitenland. Dit aantal lijkt bescheiden, maar wie de varken-wolkenkrabbers aanschouwt, kan niet anders dan gruwen bij het idee een dergelijk gevaarte aan de dorpsrand te zien staan. Anderzijds roept de prachtig vormgegeven installatie de vraag op of een dergelijke toren niet te verkiezen is boven de huidige grondverslindende productiemethodes, wat automatisch weer tot de vraag leidt wat ons überhaupt bezielt een dergelijk consumptiepatroon in stand te houden.

De installaties van MVRDV zijn allemaal gebaseerd op dezelfde consequente redeneer- en rekenmethodes. Wanneer je die methodiek eenmaal onder de knie hebt, gaat het verrassingseffect ervan verloren en verliest het werk aan zeggingskracht. De huidige tentoonstelling in Stroom biedt ten opzichte van de vorige, in december 1998, inhoudelijk dan ook geen verrassingen. Toch is MVRDV een van de weinige bureaus in Nederland dat complexe processen durft te vertalen in beelden, waarvan de helderheid en esthetiek bezoekers tot stellingname dwingen.

 

• MVRDV, KM3/Pig City is te zien tot en met 16 juni in Stroom, Haags centrum voor beeldende kunst, Spui 193-195, 2511 BN Den Haag (070/365.89.85.).