Sébastien Hendrickx
De vraag die je als dramaturg het vaakst krijgt voorgeschoteld: ‘Wat is een dramaturg?’ In het Frans gaat het om een schrijver van toneelstukken. Mijn praktijk situeert zich eerder in de Duitse traditie. Een dramaturg helpt daar, vanuit een brede kennis van het theaterrepertoire, een regisseur om stukken te kiezen, te bewerken en te ensceneren. De postdramatische golf, die in de jaren tachtig en negentig op dreef kwam en in Vlaanderen een van de dominante krachten werd, heeft dat werk ingrijpend veranderd. Het repertoire, de dramatische ontwikkeling en soms zelfs de taal in het algemeen, verloren hun centrale rol. Andere media, performativiteit, beweging, licht, muziek, geluid, scenografie en video kwamen op meer gelijke voet te staan met tekst. Sindsdien moeten dramaturgen binnen elk creatieproces hun praktijk min of meer heruitvinden. Ook de kennis waarover ze dienen te beschikken, staat niet vast. Geen wonder dat we soms als vage alchemisten worden gewantrouwd! Toch vind ik mijn werk behoorlijk concreet. In grote lijnen gaat het om drie grote opdrachten: voorbereidend artistiek onderzoek voeren en begeleiden, feedback geven op een voorstelling in ontwikkeling, en ten slotte het publieke leven van een stuk ondersteunen met programmateksten en nagesprekken.
Méér dan het gros van de kunsten en de literatuur zijn de podiumkunsten het product van creatieve samenwerking. Spelers, dansers, scenografen, componisten, licht- en kostuumontwerpers zijn zelden zomaar de uitvoerders van een blauwdruk die geïsoleerd opdoemt in de geest van een regisseur, theatermaker of choreograaf. Vaker zijn zij medemakers, medeauteurs. Of een artistiek team eerder horizontaal of verticaal werkt, een voorstelling ontstaat op het kruispunt van transindividuele verbeeldingen. De positie van een dramaturg is particulier: hij of zij staat met één voet in en één voet buiten het creatieproces. Afhankelijk van het project bevind ik me meer aan de kant van de maker of van het publiek. Net als heel wat collega’s-dramaturgen ontwikkelde ik gaandeweg een complexe verhouding tot auteurschap: onvermijdelijk brengen we steeds eigen speculaties over een voorstelling mee, terwijl we ons vanuit een dienende rol moeten inleven in de verbeelding van de auteur(s) waarmee of waarvoor we werken. Wat ik soms moeilijk vind, is ook wat me onafgebroken blijft boeien: dramaturgie als een oefening in esthetische empathie.
Terwijl ik me de afgelopen jaren met veel hartstocht kon verplaatsen in de uiteenlopende poëtica’s van onder meer Benjamin Verdonck, Thomas Bellinck, Luanda Casella en Alexander Vantournhout, groeide het verlangen naar eigen auteurschap. De weg naar de première van mijn debuutvoorstelling The Good Life (2021), een soloperformance rond het goede leven in tijden van ecologische catastrofe, was lang en hobbelig. Ik had geleerd om me te verplaatsen in het werk van anderen; hoe kon ik me verplaatsen in mijn ‘eigen werk’? Welk soort podiumkunst wilde ik maken? Nu ik aan de andere kant stond, eindelijk met twee voeten in het creatieproces, merkte ik pas goed hoezeer je stem zich ontwikkelt onder invloed van (en in confrontatie met) vele andere verwante stemmen. Zonder de verbeeldingen van lichtontwerper Michaël Janssens, componist Jürgen De Blonde, spelcoach Lucius Romeo-Fromm en dramaturg Kristof van Baarle was er geen ‘eigen’ debuut geweest – geen solide basis voor toekomstig ‘eigen’ werk.
• Sébastien Hendrickx (1983) is podiumkunstenaar, dramaturg en kunstcriticus. Hij maakt deel uit van de redactie van Etcetera en geeft les aan KASK/School of Arts in Gent. Na zijn debuut The Good Life werkt hij aan Moddertong, rond moeder, taal en aarde. Als activist is hij verbonden aan Extinction Rebellion en Het Burgerparlement.
