width and height should be displayed here dynamically

Schaduwschilderen

Over het werk van Ido Bar-El

Nadat eerder reeds drie werken van Ido Bar-El in de tentoonstelling “In extenso, 1989-1992” gepresenteerd werden, programmeerde de Vereniging voor het Museum van Hedendaagse Kunst te Gent van 19 maart tot 18 april de eerste solotentoonstelling van deze Israëlische kunstenaar die “bijna onzichtbare flarden van schoonheid” aan verloren voorwerpen schenkt.

Ido Bar-El bedrijft een bescheiden, povere vorm van schilderkunst. Het schilderij is een ding, een bewerkt voorwerp. Eigenlijk ook een dubbel-ding; Ido Bar-El schildert objecten op objecten. In de straten van de stad, als iedereen slaapt, loopt hij langs afgedankte, verwaarloosde, waardeloze, gebruikte dingen , verwaardigt ze een blik en raapt ze op: kistjes, een apotheekdoos, schuiven, planken, hout. Op dezelfde achteloze, vluchtige wijze bewerkt hij het objet-trouvé tot drager, beschildert het verstrooid met een paar lagen verf, witachtig of iets geel met smoezelige vlekken of veel kleuren. Steeds schemert het object erdoor. Het krijgt een tweede leven in deze artistieke recyclage (het wordt een kunstwerk). Even onbeholpen, anekdotisch en tegelijk nietszeggend vindt een geschilderd beeld zijn plaats boven of in het ding, als spoor van een aanwezigheid, als afdruk van een vluchtige waarneming. Een paar supermarktkarretjes, een takel, een technisch diagram, kaarsen in een stolp, maar ook ondefinieerbare vegen en strepen, vage aanduidingen van iets dat gezien is zonder het echt gezien te hebben. Geen idee welke richting je gedachten hier uitkunnen. Ido Bar-El zegt over de fietspomp die in vrolijke strepen op een lichtkleurige plaats is gezet dat ze dient “om de betekenis op te pompen”. De fietspomp zie je op de achterkant van een beweegbaar paneel dat dichtklapt op een andere beschilderde plank tegen de wand. Je vouwt het werk open om het te bekijken, alsof je bladert in een boek. Binnenin vind je dus lucht, waar je ballonnen mee kan oplaten en verhalen mee kan opblazen.

Ido Bar-El associeert zich met waardeloze schemerobjecten. Hij verstopt er zich achter, beschermt ze, geeft ze een plaats en maakt zich vlug uit de voeten. In ruil tonen de objecten iets van hun vorige levens. De dingen des levens worden poëtisch als je ze met liefde behandelt en blootstelt aan zoveel aandachtige blikken. Een oud katrolsysteem staat ondersteboven in bruin steno genoteerd op de bodem van een wit gelakte kast met tussenschot die aan de muur is bevestigd. Ze wekken stille vermoedens omtrent hun eigen bestaan als ondingen, hun geschiedenis en materiaal. Vaak gaat het om mechanische modellen en vereenvoudigde techniek. Een object-beeld (of een verzameling verwante objecten) hoort steeds afzonderlijk bij een object-drager.

Bar-El tekent schaduwen die vergankelijk zijn zoals de eerste fotogrammen. Vooral een manier van omgaan met alledaagse dingen wordt hier concreet. Ze worden niet doodgedrukt in een begerige nadrukkelijke omhelzing. Ze worden onrechtstreeks benaderd, gezien en aan hun nieuw lot overgelaten. Bar-El ziet af van enige bewuste toevoeging van betekenis.

Men kan deze werken nog beter waarderen vind ik als ze schalks en onopvallend, op een marginale plaats, ergens nergens hangen, net onder de zoldering bijvoorbeeld of half verborgen waar niemand ze verwacht, zoals een klein, eenvoudig, wit kistje met gekleurde tekens in de inkomzaal van de Vereniging, dat zich niet aan je opdringt maar verschijnt als je even niet keek.

Wat me vooral bijgebleven is, zijn de poëzie en de kleuren. Wordt het banale toch getransformeerd tot schoonheid? En ook, de omgekeerde wereld van de schilderkunst die gereduceerd wordt tot bijna niets, wanneer alles wat ze niet kan zijn, is weggegooid. Maar als je even niet kijkt, kijkt het terug, het gedumpte overschot van de schilderkunst. In het afstand doen van de aanspraken van de esthetiek en van de illusie gaat Bar-El nog het verst, dat is een van de beweegredenen van zijn nachtelijke omzwervingen waar hij als bij toeval wil getroffen worden door vrijwel onhoorbare stemmen en bijna onzichtbare flarden van schoonheid.

Ido Bar-El stelde van 19 maart tot 18 april tentoon in de Vereniging voor het Museum van Hedendaagse Kunst, Hofbouwlaan 29 te Gent (091/22.38.96). In juni opent een tentoonstelling van Ido Bar-El in het Tel Aviv Museum of Art (P.O. Box 33.288, 61.332 Tel Aviv, 03/695.73.61).