Het voormalige gebouw van Actiris werd omgedoopt tot Hacktiris en zorgt voor huisvesting van meerdere organisaties en in totaal zo’n 140 kunstenaars. Op de vijfde verdieping huist Level Five, een artist-run coöperatieve studio, met kunstenaarsstudio’s, bur us en gemeenschappelijke ruimtes. Op de zesde verdieping vinden Overtoon, Jubilee, Constant, OSP, ARP, productiehuis Fusion Cinema en enkele individuele kunstenaars onderdak.
Aan de Steensstraat in Sint-Gillis opende Eleven Steens, een ruimte voor kunst, design, ambachten en architectuur. Het initiatief wil een alternatief en onafhankelijk platform ontwikkelen voor jonge kunstenaars, ontwerpers of ambachtslieden en ze in contact brengen met buurtbewoners en met een netwerk van internationale verzamelaars. (elevensteens.com)
Vier internationale galeries ((LambdaLambdaLambda (Kosovo), Lulu (Mexico), Misko & Rosen (Japan) en Park View / Paul Soto (VS)) richtten de artist and meeting space La Maison de Rendez-Vous op aan de Jef Lambeauxlaan in Sint-Gillis. Het moet een experimentele ruimte worden, waarbij de initiatiefnemers verbinding willen maken met de Brusselse context. (lamaisonderendezvous.com)
In het voormalige Nour haarsalon en de Alberttuin in Anderlecht startten een aantal Brusselse onafhankelijke kunstruimtes een nieuw initiatief. Met Château Nour willen Clovis XV, Komplot, mòsso, Rectangle en Superdeals kunst en experiment koppelen aan een lokale dynamiek. (chateaunour.be)
Albert Baronian werkt sinds 4 april samen met Renos Xippas in de nieuwe galerie Baronian Xippas, gehuisvest in de voormalige Albert Baronian Gallery. (baronianxippas.com)
Drie jaar geleden besloten Studio Start en AIR Antwerpen te opereren vanuit dezelfde locatie met de bedoeling een nieuwe dynamiek op gang te brengen. Die nieuwe dynamiek heeft nu geleid tot de oprichting van de kunstenaarsgerichte organisatie AAIR, die ‘duurzaam wil bijdragen aan de ontwikkeling van de artistieke praktijk van kunstenaars’. AAIR zal een lokaal ondersteunend atelierbeleid voeren, internationale uitwisselingen en langdurige werkverblijven voor kunstenaars uit het buitenland opzetten, een ontwikkelingsplatform voor jonge lokale kunstenaars oprichten en debatten, symposia en lezingen over residenties en atelierbeleid organiseren. AAIR vindt onderdak in de directeurswoning van de voormalige koekjesfabriek De Beuckelaer, achter de Zoo van Antwerpen, waar drie woon- en werkplaatsen voor internationale residenten ondergebracht zijn, de collectieve werkplaats van het jaarlijks internationale ontwikkelingsplatform STRT Kit en het kantoor. (aair.be)
Wiels organiseert op za 7 en zo 8 september de jaarlijkse Art Book Fair waarbij onafhankelijke kunstuitgevers een breed scala aan drukwerk presenteren: van zines en kunstenaarsboeken tot kunstcatalogi en kunstenaarsedities. Het programma omvat ook lezingen, signeersessies en performances. (wiels.org)
In 2017 riepen actievoerders in een open brief het Rotterdamse Kunstcentrum Witte de With op om van naam te veranderen. Aanleiding was Cinema Olanda, een platform dat deel uitmaakte van het kunstproject waarmee Wendelien van Oldenborgh dat jaar Nederland op de Biënnale van Venetië vertegenwoordigde. Daarbij legde cultuurcriticus Egbert Alejandro Martina de vraag op tafel hoe ‘een wit instituut een kritisch programma kon maken onder de naam van een kolonisator’. De naam van de instelling, die in 1990 werd opgericht, was simpelweg gebaseerd op de ligging aan de Witte de Withstraat. De straat werd in 1871 vernoemd naar de zeventiende-eeuwse marineofficier Witte Corneliszoon de With (1599-1658), die toen (en nog lang daarna) als een nationale held werd beschouwd. De With was onder meer vlootvoogd bij de VOC en nam deel aan gewelddadige expedities zoals de verwoesting van Jakarta in 1619. Ook leidde hij een ‘hongi-tocht’ op Ambon, waarbij kruidnagelplantages werden vernield om het monopolie voor de VOC te behouden. De hele kwestie leidde tot de beslissing bij Witte de With om de naam van de instelling op termijn te veranderen. Voorlopig is het nog niet zover, maar een hernoeming van de tentoonstellingsruimte ‘Zonder titel’ tot ‘Melly’ op de begane grond, moet alvast in dit kader van dekolonisatie begrepen worden. De ruimte zal een multifunctionele plek zijn, met programma’s die actieve betrokkenheid van het publiek beogen, zoals een project voor collectief leren. De naam Melly werd voorgesteld door een groep jonge Rotterdammers die deelnamen aan een werk-leertraject bij Witte de With, en verwijst naar het kunstwerk Melly Shum Hates Her Job van kunstenaar Ken Lum, een affiche die in opdracht van Witte de With werd gemaakt en sinds 1990 te zien is op de gevel van het gebouw. Met dit werk wilde Ken Lum gemeenschappelijke emoties rondom arbeidsomstandigheden en sociale mobiliteit ter sprake brengen. De nieuwe naam symboliseert meer in het algemeen de aandacht die de instelling wil besteden aan collectieve ervaringen vanuit verschillende perspectieven. Melly moet de diversiteit van de stad Rotterdam en de rijkdom ervan benadrukken. Het proces dat aan de hernoeming vooraf is gegaan, was volgens de instelling inspirerend voor het lopende onderzoek naar een nieuwe naam voor de instelling. (wittedewith.nl)
Za 19 oktober vindt van 10 tot 18u de zesde editie van de Antwerp Academy Art Book Fair plaats in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen. Meer dan 120 standhouders uit binnen- en buitenland bieden kunstboeken en kunstenaarspublicaties aan uit de twintigste en eenentwintigste eeuw. De beurs bestaat uit de secties PAST (met modern antiquarisch materiaal), PRESENT (met hedendaagse uitgevers) en FUTURE met de gedrukte output van Belgische kunsthogescholen. Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen, Mutsaardstraat 31 & Venusstraat 36, 2000 Antwerpen. (aaartbookfair.be)
Za 19 oktober vindt van 10 tot 18u de zesde editie van de Antwerp Academy Art Book Fair plaats in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen. Meer dan 120 standhouders uit binnen- en buitenland bieden kunstboeken en kunstenaarspublicaties aan uit de twintigste en eenentwintigste eeuw. De beurs bestaat uit de secties PAST (met modern antiquarisch materiaal), PRESENT (met hedendaagse uitgevers) en FUTURE met de gedrukte output van Belgische kunsthogescholen. Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen, Mutsaardstraat 31 & Venusstraat 36, 2000 Antwerpen. (aaartbookfair.be)
Kunsthal Gent huldigt op vr 24 mei om 19u haar filmzaal in met het gratis openingsprogramma Spaces of Cinema. Naast een performance van de Italiaanse Teresa Cos wordt La Région centrale van de Amerikaan Michael Snow getoond. De filmzaal is ondergebracht in het priesterkoor van de zaalkerk van het voormalige Caermersklooster. De ruimte zal niet enkel gebruikt worden voor filmvertoningen, maar ook voor lezingen. Ze zal ook de nieuwe uitvalsbasis zijn van Art Cinema OFFoff, het Gentse platform dat experimentele film en audiovisuele kunst programmeert. (kunsthal.gent en offoff.be)
De Deweer Gallery in Otegem houdt dit najaar haar laatste tentoonstelling, Bye, Bye and Hallo – 40 Years Deweer Gallery. De galerie werd in 1979 opgericht door verzamelaar Mark Deweer en presenteerde begin jaren tachtig de Duitse Neue Wilde en de Italiaanse Transavanguardia, met individuele tentoonstellingen van onder meer Georg Baselitz, A.R. Penck, Rainer Fetting, Enzo Cucchi en Mimmo Paladino. Ook Belgische kunstenaars als Panamarenko en Jan Fabre vonden er onderdak. Midden jaren tachtig vestigde de galerie zich in een voormalig industrieel pand. In de jaren negentig toonde de galerie nog meer kunstenaars met internationale uitstraling, zoals Ilya Kabakov, Imi Knoebel, Aernout Mik, Thomas Ruff, Tony Cragg en Günther Förg. Op geregelde basis presenteerde ze thematische groepstentoonstellingen. Na een grondige verbouwing besloeg de totale tentoonstellingsoppervlakte 1200 m². Geleidelijk aan werd de galerie overgenomen door de twee zonen van de initiatiefnemer. De laatste ‘retrospectieve’ tentoonstelling moet een terugblik bieden op de geschiedenis van de galerie. Opmerkelijk is dat de volledige collectie, die niet minder dan 1.700 werken omvat, te koop wordt gezet, aan zogenaamd ‘feestelijke kortingen tot liefst 40%’. De werken die niet op de tentoonstelling te bezichtigen zijn, kunnen digitaal geraadpleegd worden. Op 15 december, tijdens de finissage, maakt de familie Deweer bekend welke galerie voor de opvolging zal zorgen, en de collectie zal beheren. (deweergallery.com)
Zowel in Brussel als in Amsterdam vindt er in het najaar een kunstbeurs plaats die zich richt op hedendaagse tekenkunst. Art on Paper Amsterdam loopt van 26 tot 29 september in de Westergasfabriek met presentaties door 35 hoofdzakelijk Nederlands galerieën. (artonpaperamsterdam.nl)
Van vr 25 tot zo 27 oktober vindt de Brusselse beurs Art on Paper plaats in Bozar. Er zijn veertig solotentoonstellingen te zien, voorgesteld door evenveel galerieën, met uiteenlopend werk van kunstenaars als Jacqueline Mesmaeker, Luc Deleu, Alice Anderson of Vincent Geyskens. Een aparte plaats krijgt het werk van Timo van Grinsven aan wie de Eeckman Art Prize 2019 voor hedendaagse tekenkunst wordt toegekend. De jury apprecieerde in zijn werk de open, humoristische en onconventionele houding tegenover tekenkunst. Om zijn vijfde verjaardag te vieren lanceert Art on Paper van 22 tot 27 oktober de Brussels Drawing Week. Meer dan twintig Brusselse kunstinstellingen nemen deel. Naast tentoonstellingen omvat het programma kunstenaarsontmoetingen, lezingen en performances. (artonpaper.be)
Zowel in Brussel als in Amsterdam vindt er in het najaar een kunstbeurs plaats die zich richt op hedendaagse tekenkunst. Art on Paper Amsterdam loopt van 26 tot 29 september in de Westergasfabriek met presentaties door 35 hoofdzakelijk Nederlands galerieën. (artonpaperamsterdam.nl)
Van vr 25 tot zo 27 oktober vindt de Brusselse beurs Art on Paper plaats in Bozar. Er zijn veertig solotentoonstellingen te zien, voorgesteld door evenveel galerieën, met uiteenlopend werk van kunstenaars als Jacqueline Mesmaeker, Luc Deleu, Alice Anderson of Vincent Geyskens. Een aparte plaats krijgt het werk van Timo van Grinsven aan wie de Eeckman Art Prize 2019 voor hedendaagse tekenkunst wordt toegekend. De jury apprecieerde in zijn werk de open, humoristische en onconventionele houding tegenover tekenkunst. Om zijn vijfde verjaardag te vieren lanceert Art on Paper van 22 tot 27 oktober de Brussels Drawing Week. Meer dan twintig Brusselse kunstinstellingen nemen deel. Naast tentoonstellingen omvat het programma kunstenaarsontmoetingen, lezingen en performances. (artonpaper.be)
Op 8 december werd het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren na vijf jaar sluiting heropend. De grote vernieuwingsoperatie omhelsde naast een grondige renovatie, modernisering en een uitbreiding, ook een geheel nieuwe invulling van de publieke tentoonstellingsruimte die de dekolonisatie van het museum moet belichamen. Of en in welke mate dat geslaagd is, is intussen onderwerp geworden van een soms heftig publiek debat. Onder meer het feit dat het museum nog steeds vol staat met objecten die in de koloniale periode buit werden gemaakt op de lokale bevolking strookt voor velen niet met het idee van een gedekoloniseerd museum. Ontegensprekelijk vertelt het vernieuwde museum een veel genuanceerder verhaal, maar dat kon ook moeilijk anders, want in zijn oude vorm paste het eerder nog bij de koloniale periode. Voor de renovatie en uitbreiding van het museumgebouw dat dateert van 1910 tekende de multidisciplinaire tijdelijke vereniging Beel-Origin-Kortekaas-Desvigne-Arup-RCR-Daidalos-B-B. Hoe paradoxaal ook, het gebouw is in zijn volle glorie hersteld. Volgens Stéphane Beel gaan ‘de restauratie en de nieuwe toevoegingen de dialoog aan met het verleden zonder de confrontatie uit de weg te gaan’. De vernieuwing zorgde er in elk geval dat de publiek toegankelijke oppervlakte werd opgetrokken van zesduizend naar elfduizend vierkante meter. Niet enkel de architectuur moet de dekolonisatie van het museum mee ondersteunen, ook de beeldende kunst werd ingezet. De beschermde standbeelden in de oude inkomhal mochten van Monumentenzorg niet weg. De geklede Europese figuren dragen opschriften als ‘België schenkt Congo de beschaving’. Elders in de hal staan beelden van naakte Afrikanen met titels als ‘de krijger’. Na een open oproep werd de Congolese kunstenaar Aimé Mpane geselecteerd om een hedendaags antwoord te bieden op de koloniale propaganda. Mpane maakte een monumentaal houten beeld van een Afrikaans gezicht in profiel op een bronzen voetstuk. De kunstenaar wilde naar eigen zeggen de misdaden uit het koloniale verleden achter zich laten – weliswaar zonder ze te verhullen – en koers zetten naar een nieuwe toekomst voor het museum waarin Afrika en de Afrikanen centraal staan. Verder hebben ook volgende kunstenaars bijgedragen tot het herschreven verhaal in het museum: Aimé Ntakiyica, Sammy Baloji, Patrick Mudekereze, Barly Baruti, Michèle Magema, Freddy Tsimba, Géraldine Mutubande Tobe, Thérère Izay Kirongozi, Nelson Makengo, Iviart Izamba Zi Kianda, Mega Mingiedi, Chéri Samba, Chéri Chérin en Shula Monsengo. (africamuseum.be) (DM)
Op vrijdag 14 december jl. werden de winnaars van de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek 2018 bekendgemaakt. De hoofdprijs Essay ging naar Noortje de Leij voor haar tekst ‘Sigarettenpeuk op doek – de zin en onzin van afval in de kunst’, waarin zij het gebruik van afval in de kunst als spiegel van maatschappelijke en economische ontwikkelingen en zelfs als politiek wapen bekijkt. Aan de prijs is onder meer een som van 3.000 euro verbonden en een jaar begeleiding door een persoonlijke mentor. Andere genomineerden in deze categorie waren Sarah van Binsbergen en Thomas van Huut. De hoofdprijs Recensie ging naar Jorne Vriens voor ‘De tragiek achter taart’, een recensie over het werk van Wayne Thiebaud in Museum Voorlinden. De hoofdprijs in de nieuwe categorie Innovatieve Kunstkritische Praktijken was voor kunstenaar, vormgever en muzikant Boris Van den Eynden. De Prijs voor de Jonge Kunstkritiek is een initiatief van De Appel, Witte de With, Mondriaan Fonds, Stedelijk Museum Amsterdam, M HKA – Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen, Van Abbemuseum, Cobra Museum voor Moderne Kunst, Netwerk Aalst en M-Museum Leuven. (jongekunstkritiek.net)
Op 2 december werd de zevende editie van de Prijs Bernd Lohaus uitgereikt aan beeldend kunstenaar en ingenieur-architect Adrien Tirtiaux (1980). Jurylid Cathérine Mayeur prijst Adrien Tirtiaux om de scherpte van zijn ideeën over ruimte, architectuur en stedenbouw en om de participatieve en collectieve dimensie in zijn werk. Tirtiaux onderzoekt in zijn installaties en constructies onze verhouding met de omgeving en de daarmee samenhangende symbolische socialisatieprocessen. Hij woont en werkt in Antwerpen. (berndlohaus.be en adrientirtiaux.eu)
Van 7 tot 10 februari heeft de 20e editie van Art Rotterdam plaats in de Van Nellefabriek. Naast de traditionele ‘Main section’ is er onder meer de ‘New Art Section’ waarvoor de Braziliaanse conservator Tiago de Abreu Pinto een presentatie samenstelt met werken van alle galeries in een speciaal daarvoor ontworpen architectuur. Voor het Mondriaan Fonds biedt Art Rotterdam reeds voor de zevende keer de gelegenheid om met de tentoonstelling Prospects & Concepts de kunstenaars voor te stellen die een financiële bijdrage ontvingen. Kunsthistoricus Macha Roesink stelt de tentoonstelling met werk van 67 kunstenaars samen. Ook is er een ‘Reflections Programma’ met een reeks lezingen. Art Rotterdam is tegelijk de spil van de Art Rotterdam Week, met een gratis pendelbus die de bezoeker naar de verschillende plekken in de stad brengt. (artrotterdam.com en artrotterdamweek.com)
Van 7 tot 10 februari heeft de 20e editie van Art Rotterdam plaats in de Van Nellefabriek. Naast de traditionele ‘Main section’ is er onder meer de ‘New Art Section’ waarvoor de Braziliaanse conservator Tiago de Abreu Pinto een presentatie samenstelt met werken van alle galeries in een speciaal daarvoor ontworpen architectuur. Voor het Mondriaan Fonds biedt Art Rotterdam reeds voor de zevende keer de gelegenheid om met de tentoonstelling Prospects & Concepts de kunstenaars voor te stellen die een financiële bijdrage ontvingen. Kunsthistoricus Macha Roesink stelt de tentoonstelling met werk van 67 kunstenaars samen. Ook is er een ‘Reflections Programma’ met een reeks lezingen. Art Rotterdam is tegelijk de spil van de Art Rotterdam Week, met een gratis pendelbus die de bezoeker naar de verschillende plekken in de stad brengt. (artrotterdam.com en artrotterdamweek.com)
Het drieledige artistieke team van Kunsthal Extra City heeft besloten om voortijdig een eind te maken aan hun samenwerking met het instituut als gevolg van artistieke geschillen. Antonia Alampi, iLiana Fokianaki en Michiel Vandevelde waren sinds de heropening van Kunsthal Extra City in september 2017 samen met directeur Adinda Van Geystelen verantwoordelijk voor het programma. De instelling koos er resoluut voor om de nadruk te leggen op de link tussen kunst en samenleving, en de lokale verankering uit te bouwen. (extracity.org)
In november vorig jaar raakte bekend dat de Willem de Kooningtentoonstelling die het Stedelijk Museum Amsterdam voor 2019 gepland had, zou worden uitgesteld tot 2022. Volgens het Stedelijk is er meer tijd nodig voor de organisatie ervan. Het zou daarbij niet enkel om fondsenwerving en sponsoring gaan, maar ook om het rond krijgen van een aantal belangrijke internationale bruiklenen en het nodige wetenschappelijk onderzoek. Dat het uitstel van de tentoonstelling gelinkt zou zijn aan de affaire-Ruf, zoals sommige bronnen beweren, ontkent het Stedelijk. Beatrix Ruf nam in oktober 2017 ontslag tijdens een uit de hand gelopen crisisberaad over een beschuldiging van belangenverstrengeling aan haar adres: in een artikel in NRC Handelsblad was gesuggereerd dat ze naast haar baan bij het Stedelijk ook veel geld had verdiend met het geven van kunstadviezen aan derden. In juni 2018 werd Ruf na een onafhankelijk onderzoek vrijgepleit van elke belangenverstrengeling. De zaak heeft voor het museum op zijn minst tijdelijke financiële gevolgen. Een groep van particuliere begunstigers is Ruf altijd blijven steunen en heeft extra giften opgeschort in afwachting van haar terugkeer. Dat de situatie binnen het museum onstabiel is, bleek nog net voor het kerstreces toen het hele bestuur van het Stedelijk Museum Fonds aftrad. Dit onafhankelijke fonds heeft tot taak om donaties van particuliere begunstigers binnen te halen waarmee exposities, restauraties en aankopen financieel worden ondersteund. Voorzitter van het Fonds Martijn Sanders, die bevestigde dat het moeilijker is geworden om donaties binnen te halen, stelde dat het bestuur is opgestapt om het museum in staat te stellen een ‘nieuwe start’ te maken. Die nieuwe start moet er komen met een nieuwe Raad van Toezicht die op 19 december werd aangesteld, bestaande uit Truze Lodder (voorzitter), Carla Aalse (vicevoorzitter), Maarten Doorman, Homme ten Have, Henriëtte Prast en Jos van Rooijen. Op 7 januari jl. ten slotte maakten Beatrix Ruf en het Stedelijk in een gezamenlijk statement de definitieve beslissing bekend dat ze niet meer zal terugkeren als directeur. (DM)
In november vorig jaar richtten een aantal Nederlandse designinstellingen een gezamenlijk schrijven aan de Minister en leden van de Tweede Kamer om dringend aandacht te vragen voor de nijpende problematiek rond het erfgoed van design en de archieven in het bijzonder. Het ontbreekt Nederland volgens de instellingen aan een nationaal of anderszins centraal georganiseerd archief waarin het bronnenmateriaal van Nederlandse vormgeving een plek heeft en kan worden geraadpleegd. Verspreid over het land zijn er musea, ontwerpstudio’s, scholen, instellingen, bedrijven en particulieren die allemaal hun eigen stukjes van de puzzel beheren. Maar intussen gaat er ook veel verloren: objecten en – veel belangrijker nog – kennis. Hiermee dreigt het Dutch Design een discipline zonder wortels en bronnen te worden volgens de auteurs. De problematiek van het ontbreken van een centraal archief voor design en digitale cultuur vormde aanleiding voor Het Nieuwe Instituut in Rotterdam om tot en met 10 maart de tijdelijke gedaante aan te nemen van een designarchief. In een installatie die een ‘open’ archiefgebouw verbeeldt, zijn objecten en archiefmateriaal te zien van onder meer Droog, Artifort, Kho Liang Ie, Cubic3 Design, V2_ en Hella Jongerius. (bno.nl en hetnieuweinstituut.nl)
De presentatie-instelling West Den Haag heeft in februari haar nieuwe ruimte geopend in de voormalige Amerikaanse ambassade. Dat in de stad nog steeds omstreden gebouw dateert van 1959 en is van de hand van Bauhausarchitect Marcel Breuer – een van de eerste grote gebouwen die hij voltooide. In afwachting van de uitwerking van de definitieve bestemming heeft de eigenaar, de gemeente Den Haag, de opdracht voor tussentijds beheer en programmering van dit Rijksmonument aan ANNA Vastgoed & Cultuur en presentatie-instelling West Den Haag gegeven. Voor het eerst is het gebouw daarmee publiek toegankelijk. West zal naast haar lopende programma ook specifiek aandacht besteden aan de cultuurhistorische betekenis van de locatie. Enerzijds is het rijksmonument een icoon van de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog en een symbool voor de Pax Americana, en later de Koude Oorlog en de terreurdreiging. Anderzijds biedt het monument voor West de aanleiding om de moeilijk te overschatten invloed te belichten van het Bauhaus als culturele stroming. Naast haar eigen programma zal West in samenwerking met ANNA Vastgoed & Cultuur ook wekelijkse rondleidingen met een inhoudelijk toegespitst gesprek organiseren. (westdenhaag.nl)
Art Paris vindt van 4 tot 7 april plaats in het Grand Palais met 150 galeries uit twintig landen. Naast het hoofdprogramma voorziet de beurs ook in een kritisch, subjectief overzicht van vrouwelijke kunstenaars in Frankrijk, samengesteld door AWARE (Archives of Women Artists, Research and Exhibitions). Voorts focust het programma op Zuid-Amerikaanse kunst, onder leiding van curator Valentina Locatelli.
Art Cologne presenteert van 11 tot 14 april 176 galeries uit een twintigtal landen. De Neumarkt met jonge en opkomende galeries wordt op één verdieping geïntegreerd in de hedendaagse afdeling van de Galleries met gevestigde namen. Op de verdieping eronder is de sectie met moderne en naoorlogse kunst te vinden. Het onderdeel Collaborations, dat focust op artistieke samenwerkingen, is aanwezig op beide verdiepingen. Met dit nieuwe concept wil Art Cologne een overzichtelijker geheel aanbieden aan de bezoeker.
Van 25 tot 28 april loopt Art Brussels in Tour & Taxis. De beurs is opgedeeld in drie secties: het werk van jonge, minder bekende kunstenaars is te zien in Discovery, dat van gevestigde moderne en hedendaagse kunstenaars in Prime, en ondergewaardeerd of vergeten werk van twintigste-eeuwse kunstenaars is ondergebracht in Rediscovery.
Gelijktijdig met Art Brussels loopt de achtste editie van Poppositions, dat zich profileert als een kritische kunstbeurs en dat opkomend talent een platform wil bieden. Dit jaar heeft het initiatief onderdak gevonden in de beschermde loodtoren aan de Sluichthuisstraat. (artparis.com, artcologne.com, artbrussels.com, poppositions.com)
De website voor liefhebbers van hedendaagse kunst TheArtCouch brengt tweemaal per jaar een selectie van de ‘mooiste ontmoetingen met kunstenaars’ uit in een gelijknamig gedrukt tijdschrift. De luxueuze uitgave moet de lezer de mogelijkheid bieden om vanuit zijn ‘comfortabele zetel nieuwe kunstenaars in België te ontdekken’. Uit de eerste editie blijkt dat mooie ontmoetingen niet bepaald lang hoeven te duren. Meer dan twee pagina’s wordt er aan een kunstenaar niet gespendeerd. Het tijdschrift krijgt hierdoor eerder iets van een register. Niet toevallig gebeurt de opdeling alfabetisch op naam van de kunstenaar. Een tweede editie verschijnt in juni. (theartcouch.be)
Tot 23 maart organiseert Kaaitheater in samenwerking met elf Brusselse partners de zesde editie van de Brusselse biënnale van de performance art. Performance wordt door de organisatoren begrepen als een artistieke praktijk ‘in een schemerzone waarin duchtig aan de codes van de podiumkunsten én de beeldende kunsten wordt gemorreld’. De biënnale zet enkele inhoudelijke lijnen uit: de Bauhausbeweging, die honderd jaar geleden ontstond, moet een historische achtergrond bieden, en met de herinnering aan de Brusselse aanslagen van 2016 worden ook dood, verlies en performativiteit als thema’s naar voren geschoven. Er is werk te zien van onder meer Laure Prouvost, Alexis Blake, Jimmy Robert, Nora Turato, Noé Soulier, Ivo Dimchev, Gluklya, Radouan Mriziga, Last Yearz Interesting Negro, Jocelyn Cottencin, Mette Ingvartsen & Will Guthrie, Lotte van den Berg en Dan Graham. Meer info kaaitheater.be.
In Antwerpen is aan de Cockerillkaai 31 in oktober de nieuwe kunstruimte B scene geopend met een tentoonstelling van Günther Förg, die nog loopt tot 13 januari. Het concept voor de ruimte is gecreëerd door een samenwerking tussen architect Luc Binst en curator Luk Lambrecht.
Tim Van Laere kondigt aan dat hij zijn galerie van het ‘oude Antwerpen Zuid’ naar het ‘Nieuwe Zuid’ verhuist, een beweging die de laatste tijd al vaker te zien was in de havenstad. Van Laere heeft beroep gedaan op Office David Van Severen en Kersten Geers voor zijn nieuwe onderkomen. Het wordt naar eigen zeggen een stedelijk gebouw, ambigu en direct, waar kunst in een set van vijf kamers centraal zal staan en direct zichtbaar en toegankelijk zal zijn voor iedereen in de stad. (bscene.be en timvanlaeregallery.com)
Op 18 oktober ontving architect Alessandra Covini (1988, Milaan) de Prix de Rome Architectuur 2018 uit handen van minister Van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Covini won de onderscheiding voor Amsterdam Allegories, een ontwerpvoorstel voor het Sixhaven-gebied in Amsterdam-Noord. Bij de prijs hoort een geldbedrag van 40.000 euro en een werkperiode in de American Academy in Rome. De Prix de Rome Architectuur wordt eens in de vier jaar uitgereikt aan een getalenteerde jonge architect, stedenbouwer of landschapsarchitect. (prixderome.nl)
Van 21 tot 23 september loopt in de Westergasfabriek in Amsterdam de zevende editie van de beurs voor fotografie Unseen. Internationale galeries tonen de recentste ontwikkelingen in hedendaagse fotografie. Aan de beurs is een lezingenprogramma gekoppeld onder de naam The Living Room, er is een speciale sectie voor kunstenaarscollectieven en instellingen die door kunstenaars worden beheerd, er is een boekenmarkt met 76 onafhankelijke uitgeverijen en er is een programma met tentoonstellingen in tal van instellingen verspreid over de stad. Van 26 september tot 30 september vindt de zesde editie van Art The Hague plaats. Er zijn 46 galeries, zowel gerenommeerde als jonge. Torch uit Amsterdam toont een solo-presentatie van het werk van Philip Akkerman. Het randprogramma van Art The Hague omvat onder meer de verkooptentoonstelling ATH Drawings ‘werk op papier’, Young Collectors Day, talkshows over hedendaagse kunst en speciale tours. Van 8 tot 11 november loopt in het Vanderborghtgebouw Independent Brussels, de Europese tegenhanger van Independent in New York. Deze beurs wil niet minder dan het format van de kunstbeurs heruitvinden om er een performatief festival van te maken met perfomance, installatiekunst, ‘curated displays’, muziek en discussies, waarbij dat alles moet resulteren in een arena voor experiment, onverwachte interacties en collectief denken. (unseenamsterdam.com, artthehague.nl, independenthq.com/brussels)
Het voormalige Provinciaal Cultuurcentrum in het Gentse Patershol wordt op initiatief van de stad Gent een nieuwe ontwikkelings- en presentatieplek voor beeldende kunst. Een externe jury selecteerde de kandidatuur van Nucleo, de organisatie achter meer dan 150 kunstenaarsateliers in Gent, en het collectief Smoke & Dust (019) als nieuwe artistieke uitbater. De twee organisaties richtten daartoe Kunsthal Gent vzw op. Deze vereniging zal naast het tentoonstellen van beeldende kunst ook sterk inzetten op de ontwikkeling van kunstenaars en kunstenorganisaties. Het programma zal een mix van opkomend talent en gevestigde waarden bevatten, van lokale, nationale en internationale kunstenaars. Daarmee moet Kunsthal Gent een leegte invullen in het Gentse kunstenlandschap: er zou namelijk nood zijn aan een professioneel en zichtbaar platform voor beeldende kunst, met een eigen positie tussen de kunstscholen en de vele kleinschalige initiatieven die Gent rijk is, de grote instituten zoals S.M.A.K. en de professionele galerieën. Ook de structurele partners Art Cinema OFFoff, Curatorial Studies en das Kunst zullen activiteiten in het Caermersklooster ontplooien. Kunsthal Gent organiseert een feestelijk openingsweekend van vrijdag 25 tot en met zondag 27 januari om de nieuwe artistieke invulling aan het publiek voor te stellen. Maar intussen loopt er nu reeds een programma met gratis activiteiten, bestaande uit lezingen, performances, debatten en presentaties. Art Cinema OFFoff voorziet een filmprogramma, en een deel van het postgraduaat Curatorial Studies vindt er plaats. (kunsthal.gent)
Op voorstel van minister van Cultuur Sven Gatz heeft de Vlaamse Regering de totale subsidiepot voor de vijfjarige werkingssubsidies aan cultureel-erfgoedorganisaties met 9,6 miljoen euro opgetrokken tot een jaarlijks totaalbedrag van 37 miljoen euro. De Vlaamse museumsector klaagde al vele jaren over ondersubsidiëring. Voor de kunstmusea tekent er zich een differentiatie af: volgens de strategische visienota cultureel erfgoed moet M HKA uitgroeien tot ‘een volwaardig Vlaams hedendaags kunstmuseum met een uitstraling, schaalgrootte, bereik en relevantie op landelijk en internationaal niveau’. De subsidie voor het museum wordt opgetrokken met 450.000 euro tot 5.350.000 euro. Bovendien zal het museum als ‘erfgoedbibliotheek landelijk niveau’ nog 200.000 euro extra ontvangen om zich toe te leggen op het beheer en de ontsluiting van kunstenaarsarchieven. De andere kunstmusea kennen een merkelijk lichtere subsidiestijging: Mu.ZEE (125.000 euro), Fotomuseum Antwerpen (275.000 euro), Middelheimmuseum (175.000 euro), S.M.A.K. (225.000 euro), M – Museum Leuven (275.000 euro), MSK Gent (275.000 euro). (kunstenenerfgoed.be)
Het kabinet heeft onlangs bekendgemaakt dat het Mondriaan Fonds voor 2019 en 2020 een jaarlijks bedrag van 800.000 euro krijgt binnen het kader van de honorariumrichtlijn. Deze richtlijn werd in 2017 door Beeldende Kunst Nederland (BKNL) geïnstalleerd om tot betere vergoedingen te komen van kunstenaars bij tentoonstellingen zonder verkoopdoel. Dankzij de richtlijn is het aantal musea en instellingen dat kunstenaars honoreert in een jaar tijd verdubbeld. De stimuleringsbijdrage van het Mondriaan Fonds blijkt hierbij cruciaal. De initiatiefnemer Beeldende Kunst Nederland (BKNL) zal daarom de richtlijn voortzetten en de richtbedragen opnieuw indexeren. Met het extra budget dat door het kabinet beschikbaar wordt gesteld, kan via het experimenteerreglement kunstenaarshonoraria van het Mondriaan Fonds de richtlijn komende twee jaar worden gestimuleerd. Instellingen die de richtlijn toepassen, kunnen een gedeeltelijke compensatie aanvragen voor de honoraria die zij betalen aan beeldend kunstenaars. BKNL wijst er echter op dat instellingen zonder deze compensatie niet kunnen voldoen aan de richtlijn. Om duurzame toepassing van de richtlijn verder te garanderen is het cruciaal dat er na 2020 extra budget beschikbaar komt voor de instellingen. (bknl.nl en mondriaanfonds.nl)
Van 22 tot 24 november vindt Amsterdam Art Weekend plaats. Zo’n dertig galerieën openen hun deuren en organiseren speciale tentoonstellingen, performances, lezingen en artist talks. Kunstenaarswerkplaatsen, musea en instituten leveren bijdragen in de vorm van videokunst, performances, debatten en tentoonstellingen. Er doen meerdere grote kunstinstituten mee aan het Amsterdam Art Weekend, waaronder EYE, het Stedelijk Museum en Foam. Op 23, 24 en 25 november openen 45 residerende kunstenaars van de Rijksakademie de deur van hun atelier. Naast deze atelierpresentaties zijn er tijdens RijksakademieOPEN onder meer films, performances en rondleidingen. Meer info via amsterdamart.com en rijksakademie.nl.
Van 22 tot 24 november vindt Amsterdam Art Weekend plaats. Zo’n dertig galerieën openen hun deuren en organiseren speciale tentoonstellingen, performances, lezingen en artist talks. Kunstenaarswerkplaatsen, musea en instituten leveren bijdragen in de vorm van videokunst, performances, debatten en tentoonstellingen. Er doen meerdere grote kunstinstituten mee aan het Amsterdam Art Weekend, waaronder EYE, het Stedelijk Museum en Foam. Op 23, 24 en 25 november openen 45 residerende kunstenaars van de Rijksakademie de deur van hun atelier. Naast deze atelierpresentaties zijn er tijdens RijksakademieOPEN onder meer films, performances en rondleidingen. Meer info via amsterdamart.com en rijksakademie.nl.
De Franse kunstenaar Benjamin L. Aman (1981) ontvangt de Eeckman Art Prize 2018 voor hedendaagse tekenkunst. De prijs is een initiatief van Art on Paper, de beurs voor hedendaagse tekenkunst, en is aan zijn derde editie toe. De laureaat krijgt een productiebeurs en tentoonstellingsruimte om werk te laten zien tijdens de beurs. Volgens de jury ‘getuigen zijn tekeningen, installaties en muziek van een fysieke, intieme en emotionele beleving van de ruimte. Hij legt zich niet enkel toe op het componeren van afzonderlijke objecten maar zoekt ook steeds manieren om het interval dat ons van die objecten scheidt aanwezig te maken.’ (www.artonpaper.be)
Zowel in België als in Nederland hebben de selectie voor de nationale paviljoenen in de Biënnale van Venetië (van 11 mei tot 24 november 2019) voor beroering gezorgd. Toevalligerwijze speelt in beide gevallen daarbij de identiteitskwestie een rol, wat op zijn minst opmerkelijk kan worden genoemd in een sector waar mondialisme het vigerende discours bepaalt. De vorig jaar overleden conceptuele kunstenaar Stanley Brouwn zou samen met Remy Jungerman en Iris Kensmil Nederland representeren in het winnende concept van Benno Tempel, directeur van het Gemeentemuseum Den Haag. De weduwe van de kunstenaar ging daarmee niet akkoord, en wel op grond van een aantal criteria waaraan Brouwn tijdens zijn leven strikt vasthield: hij was ten eerste principieel tegen groepstentoonstellingen, en ten tweede zag hij zijn biografie los van zijn kunst, en dus ook het feit dat hij van Surinaamse afkomst was. Dit stond in schril contrast met het concept van Tempel waarbij Brouwns werk zou worden getoond met dat van twee andere kunstenaars van Surinaamse afkomst, en dat bovendien ‘nieuwe perspectieven moest bieden op het begrip nationale identiteit’. Het winnende voorstel werd op grond van het voorbehoud van de weduwe door Tempel, Jungerman en Kensmil aangepast, waarmee het Mondriaan Fonds volgens de andere laureaten is ‘afgeweken van de procedure die zij zelf heeft opgesteld’. Zij tekenden protest aan. In België heeft de selectie voor de Biënnale aanleiding gegeven tot een communautaire grap. De Franse gemeenschap, die in een beurtrol met de Vlaamse gemeenschap verantwoordelijk is voor de selectie, koos voor het Nederlandstalige kunstenaarsduo Jos De Gruyter en Harald Thys. Hun kandidatuur met het project Monde Cane werd ingediend door de Franstalige Anne-Claire Schmitz, de directrice van de Brusselse en door de Vlaamse Overheid ondersteunde kunstruimte La Loge. In een open brief plaatste een aantal Vlaamse en Franstalige persoonlijkheden uit de kunstwereld vraagtekens bij deze selectie. Ze vinden dat het reeds ondergewaardeerde Waalse kunstenveld daarmee onrecht wordt aangedaan en een subsidie van € 450.000 misloopt. Volgens de Waalse minister daarentegen steunt de selectie op een samenwerkingsverband tussen Vlaanderen en de Franse Gemeenschap. Verder benadrukt ze dat de jury, die onafhankelijk heeft gewerkt, overwegend uit Franstaligen bestond. (bronnen De Morgen en de Volkskrant)
Zowel in België als in Nederland hebben de selectie voor de nationale paviljoenen in de Biënnale van Venetië (van 11 mei tot 24 november 2019) voor beroering gezorgd. Toevalligerwijze speelt in beide gevallen daarbij de identiteitskwestie een rol, wat op zijn minst opmerkelijk kan worden genoemd in een sector waar mondialisme het vigerende discours bepaalt. De vorig jaar overleden conceptuele kunstenaar Stanley Brouwn zou samen met Remy Jungerman en Iris Kensmil Nederland representeren in het winnende concept van Benno Tempel, directeur van het Gemeentemuseum Den Haag. De weduwe van de kunstenaar ging daarmee niet akkoord, en wel op grond van een aantal criteria waaraan Brouwn tijdens zijn leven strikt vasthield: hij was ten eerste principieel tegen groepstentoonstellingen, en ten tweede zag hij zijn biografie los van zijn kunst, en dus ook het feit dat hij van Surinaamse afkomst was. Dit stond in schril contrast met het concept van Tempel waarbij Brouwns werk zou worden getoond met dat van twee andere kunstenaars van Surinaamse afkomst, en dat bovendien ‘nieuwe perspectieven moest bieden op het begrip nationale identiteit’. Het winnende voorstel werd op grond van het voorbehoud van de weduwe door Tempel, Jungerman en Kensmil aangepast, waarmee het Mondriaan Fonds volgens de andere laureaten is ‘afgeweken van de procedure die zij zelf heeft opgesteld’. Zij tekenden protest aan. In België heeft de selectie voor de Biënnale aanleiding gegeven tot een communautaire grap. De Franse gemeenschap, die in een beurtrol met de Vlaamse gemeenschap verantwoordelijk is voor de selectie, koos voor het Nederlandstalige kunstenaarsduo Jos De Gruyter en Harald Thys. Hun kandidatuur met het project Monde Cane werd ingediend door de Franstalige Anne-Claire Schmitz, de directrice van de Brusselse en door de Vlaamse Overheid ondersteunde kunstruimte La Loge. In een open brief plaatste een aantal Vlaamse en Franstalige persoonlijkheden uit de kunstwereld vraagtekens bij deze selectie. Ze vinden dat het reeds ondergewaardeerde Waalse kunstenveld daarmee onrecht wordt aangedaan en een subsidie van € 450.000 misloopt. Volgens de Waalse minister daarentegen steunt de selectie op een samenwerkingsverband tussen Vlaanderen en de Franse Gemeenschap. Verder benadrukt ze dat de jury, die onafhankelijk heeft gewerkt, overwegend uit Franstaligen bestond. (bronnen De Morgen en de Volkskrant)
Het Mondriaan Fonds kent aan vijftien kleinere kunstruimtes en kunstenaarsinitiatieven voor beeldende kunst verspreid over Nederland een werkbijdrage toe. Kunstinitiatieven konden een bijdrage van 10.000 euro aanvragen, flexibel te besteden aan activiteiten in 2018-2019. In totaal stelt het fonds hiervoor 150.000 euro beschikbaar. De initiatieven die een bijdrage krijgen zijn: B32 Artspace (Maastricht), Billytown (Den Haag), Cityscapes Foundation (Amsterdam), Greylight Projects (Heerlen), Het Resort (Groningen), Het Vijfde Seizoen (Den Dolder), Manifold Books (Amsterdam), Motel Spatie (Arnhem), PARK (Tilburg), PARTS Project (Den Haag), San Serriffe (Amsterdam), Shimmer (Rotterdam), Studio Omstand (Arnhem), Whatspace (Tilburg) en Woodstone Kugelblitz (Rotterdam). Vijftig kunstinitiatieven dienden een aanvraag in; sommige daarvan opereren nomadisch, andere hebben een (vaste) locatie of bestaan alleen digitaal. Over het algemeen zijn de initiatieven klein in termen van mankracht en organisatorische structuren maar beschikken ze over grote (internationale) netwerken. Volgens de selectiecommissie vormen ze voor kunstenaars een belangrijke schakel tussen de academie, het professionele veld en het publiek. (mondriaanfonds.nl)
Op za 13 oktober van 10u tot 18u vindt de vijfde editie van de Antwerp Academy Art Book Fair plaats in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen. Meer dan 120 standhouders uit binnen- en buitenland bieden kunstboeken en kunstenaarspublicaties aan uit de negentiende, twintigste en eenentwintigste eeuw. Voor deze vijfde editie worden de secties PAST (met modern antiquarisch materiaal) en PRESENT (met hedendaagse uitgevers) aangevuld met een derde: FUTURE. In dit deel staat de gedrukte output van Belgische kunsthogescholen centraal, met een focus op onderzoekspublicaties. (aaartbookfair.be)
Op za 13 oktober van 10u tot 18u vindt de vijfde editie van de Antwerp Academy Art Book Fair plaats in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen. Meer dan 120 standhouders uit binnen- en buitenland bieden kunstboeken en kunstenaarspublicaties aan uit de negentiende, twintigste en eenentwintigste eeuw. Voor deze vijfde editie worden de secties PAST (met modern antiquarisch materiaal) en PRESENT (met hedendaagse uitgevers) aangevuld met een derde: FUTURE. In dit deel staat de gedrukte output van Belgische kunsthogescholen centraal, met een focus op onderzoekspublicaties. (aaartbookfair.be)
Jonge kunstcritici tot 35 jaar worden uitgenodigd om deel te nemen aan de zesde editie van de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek. Het initiatief wil een stimulans zijn voor jonge critici en essayisten uit het Nederlandse taalgebied die schrijven over hedendaagse beeldende kunst, en voor een hoogstaand Nederlandstalig kunstdiscours dat, zonder verlies van kwaliteit, ook toegankelijk is voor lezers met minder expertise. Naast een geldprijs van € 3.000 in de categorieën Essay en Recensie krijgen de winnaars een persoonlijke mentor aangeboden die hen een jaar lang zal begeleiden bij het schrijven en realiseren van nieuwe kritieken. (jongekunstkritiek.net)
Jonge kunstcritici tot 35 jaar worden uitgenodigd om deel te nemen aan de zesde editie van de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek. Het initiatief wil een stimulans zijn voor jonge critici en essayisten uit het Nederlandse taalgebied die schrijven over hedendaagse beeldende kunst, en voor een hoogstaand Nederlandstalig kunstdiscours dat, zonder verlies van kwaliteit, ook toegankelijk is voor lezers met minder expertise. Naast een geldprijs van € 3.000 in de categorieën Essay en Recensie krijgen de winnaars een persoonlijke mentor aangeboden die hen een jaar lang zal begeleiden bij het schrijven en realiseren van nieuwe kritieken. (jongekunstkritiek.net)
Van do 6 tot zo 9 september vindt het Brussels Gallery Weekend plaats. Meer dan veertig Brusselse galeries en non-profitruimten openen gezamenlijk het nieuwe seizoen. Er zijn twee parcours voorzien met een gratis shuttledienst. (brusselsgalleryweekend.com)
Op za 23 juni werd bekendgemaakt dat Josefin Arnell de laureaat is van de Theodora Niemeijer prijs, een tweejaarlijkse stimuleringsprijs voor jonge, vrouwelijke beeldende kunstenaars van Stichting Niemeijer Fonds en het Van Abbemuseum. Arnell mag vanaf eind september 2018 de ruimte Het Oog in het museum een half jaar gebruiken als podium voor haar project The Tick en ontvangt daarnaast een cheque ter waarde van € 10.000. De jury werd geïnspireerd door de ambigue wereld die Josefin probeert te realiseren. ‘Wat eerst lijkt op een zoete, dromerige, bijna cartooneske wereld waar de millennial meisje in willen dwalen, blijkt plotseling te veranderen in een horrorscenario en weer terug,’ zo laat de jury (letterlijk) noteren. Eerdere winnaars waren Sissel Marie Tonn in 2016, Sachi Myachi in 2014 en Sarah van Sonsbeeck in 2012. (vanabbemuseum.nl)
De Belgische Vereniging voor Kunstcritici kent haar jaarlijkse prijs voor een ‘onderbouwde tentoonstelling die een belangrijke bijdrage levert aan het kunstdiscours vandaag’ uit aan Wiels voor de tentoonstelling Het afwezige museum. Curator Dirk Snauwaert zette de tentoonstelling op samen met Zoë Gray, Frédérique Versaen, Caroline Dumalin en Charlotte Friling. De jury stelde vast dat met deze blauwdruk voor een nieuw museum, met 45 toonaangevende kunstenaars uit België, Nederland, London, Parijs en Keulen-Düsseldorf, controversiële onderwerpen in de recente kunstgeschiedenis werden aangebracht en een voorstel tot nieuwe narratieven werd uitgewerkt. De prijs wordt overhandigd op za 8 september om 11u30 in Wiels. (wiels.org en aica.be)
Wiels organiseert van op vr 8 en za 9 september de vierde editie van de WIELS Art Book Fair waarbij kunstenaars, uitgevers en verzamelaars hun kunstboeken, kunstenaarsboeken, fotoboeken, catalogi, tijdschriften en ander artistiek drukwerk aanbieden aan het publiek. (wiels.org)
Van do 6 tot zo 9 september vindt in Bozar de vierde editie van de beurs Art on Paper plaats. De beurs verdubbelt dit jaar het aantal deelnemers. Er zullen 50 solotentoonstellingen te zien zijn van kunstenaars die zich toeleggen op de tekenkunst. Het programma omvat ook een aantal side projects met lezingen, podcasts, installaties en videoshows. (artonpaper.be)
Het Middelheimmuseum heeft dankzij de stad Antwerpen en een aantal private partners het werk Diamond Shaped Room with Yellow Light van Bruce Nauman kunnen aankopen. Het werk maakt onderdeel uit van de lopende tentoonstelling Expierience Traps. Nauman concipieerde het werk voor een tentoonstelling met sitespecifiek werk in het centrum van Frankfurt am Main in 1989/90, waarna het er werd weggehaald en nooit meer werd tentoongesteld. Nauman installeert het werk voor het museum opnieuw. Hij omschrijft de ruimte zelf als ongastvrij. Na de moeite die de bezoeker moet doen om het werk te betreden, wordt hij ‘beloond’ met een desoriënterende ervaring. De dakloze structuur is door een binnenmuur opgedeeld in twee driehoekige helften. De lampen die bovenaan op de binnenmuur zijn geïnstalleerd verspreiden een felgeel licht dat in eerste instantie verblindend werkt. Nauman experimenteerde in de jaren zeventig en tachtig volop met intens geel licht en driehoekige ruimten, en was gefascineerd door het verwarrende effect dat ze hebben op de mens. (middelheimmuseum.be)
De drie regionale musea van de Leiestreek (Museum Dhondt-Dhaenens, Roger Raveelmuseum en mudel) organiseren tot 30 september de zesde editie van de Biënnale van de Schilderkunst, die zich toespitst op het genre van het landschap. Schilderwerk uit de laatste 150 jaar wordt samengebracht. Vanuit de vaststelling dat het landschap ook voor heel wat hedendaagse kunstenaars een belangrijk onderwerp vormt, komen ook actuele thema’s als de ecologische problematiek en globalisering aan bod. Bij mudel behoren hedendaagse installaties tot de selectie, bij Museum Dhondt-Dhaenens zal ook het landschap in bewegend beeld aan bod komen, met films van onder meer Doug Aitken, James Benning, Meggy Rustamova en Beatriz Santiago Muñoz. (rogerraveelmuseum.be, museumdd.be, mudel.be)
Per 1 juni verandert het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch zijn naam en gaat verder als Design Museum Den Bosch. Sinds het aantreden van directeur Timo de Rijk eind 2016 richt het museum zich met de programmering uitsluitend op design en toegepaste kunsten, en de culturele betekenis ervan. Het museum presenteert reeds sinds de jaren 80 design met solopresentaties van Nederlandse ontwerpers als Bart Hess, Wieki Somers, Maarten Baas en Scholten & Baijings, maar ook internationale vormgeving. Het museum beheert ook een internationale collectie toegepaste kunst (keramiek en sieraden). Met de nieuwe naam wordt design echt in het hart geplaatst van de werking van het museum. (sm-s.nl)
In het Depot Boijmans van Beuningen, dat vanaf 2020 de op dit moment over verschillende depots verspreidde collectie van het museum zal centraliseren en publiek toegankelijk maken, zal ook de kunstcollectie van ICT-partner KPN te zien zijn. De collectie omvat werk van Nederlandse kunstenaars zoals Anton Corbijn, Jan Schoonhoven, Marlene Dumas, René Daniëls en Rineke Dijkstra, maar ook van internationale namen zoals Per Kirkeby, Olafur Eliasson en Thomas Demand. (boijmans.nl)
Het Nieuwe Instituut, dat ongeveer 700 archieven en verzamelingen van Nederlandse architecten, stedenbouwkundigen, beroepsverenigingen en opleidingen beheert, ontvangt van het Nederlandse Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een bedrag van 11 miljoen euro om kwetsbare delen van de collectie te restaureren. Daarnaast moet de kapitaalinjectie de reeds ingezette digitalisering van het archief versnellen. Algemeen directeur Guus Beumer noemt de investering een ‘mijlpaal voor de Nederlandse ontwerpcultuur en met name voor de architectuur en stedenbouw’.(hetnieuweinstituut.nl)
In Kortrijk vindt van 23 juni tot 11 november de eerste editie van PLAY plaats, een festival beeldende kunsten georganiseerd door Stad Kortrijk, Be-Part en Musea Kortrijk. Uitgangspunt is Homo Ludens, een cultuurwetenschappelijk werk uit 1938 van de Nederlandse historicus Johan Huizinga, dat draait rond het belang van het spe(e)lelement in de samenleving. Met een ‘interactief kunstenparcours’ met meer dan veertig werken van internationale kunstenaars (onder meer Carsten Höller, David Claerbout, Lawrence Weiner, Erwin Wurm, Martin Creed, Pipilotti Rist en Pieter Friedl) op binnen- en buitenlocaties in de stad, wil het festival een zo breed mogelijk publiek prikkelen om te reflecteren over de functie van ‘spelen’ in het (maatschappelijk) leven van de mens. Het festival is gratis toegankelijk. (playkortrijk.be)
Van 5 mei tot 16 september vindt de Triënnale van Brugge plaats. Voortbordurend op de vorige editie in 2015, die draaide rond ‘de stad als megapolis’, heeft de triënnale dit jaar als thema ‘Liquid City | Vloeibare Stad’. Dit thema is voortgekomen uit het gedachtegoed van de Pools-Britse socioloog en filosoof Zygmunt Bauman (1925-2017), die de grondlegger is van het concept ‘vloeibare moderniteit’ en in zijn laatste werk, Retrotopia (2017), de lezer uitnodigt om de dynamiek van onze samenleving in vraag te stellen. Hedendaagse kunstenaars en architecten uit binnen- en buitenland werden door curatoren Till-Holger Borchert en Michel Dewilde uitgenodigd om na te denken over hoe flexibel, vloeibaar en weerbaar een historische stad als Brugge kan zijn in een tijd ‘waar niets nog zeker lijkt’, en begrippen als gastvrijheid, co-creatie en creativiteit vorm te geven. Het resultaat omvat vijftien kunstwerken, installaties en ‘ontmoetingsplekken’ verspreid over de stad. (triennalebrugge.be)
Op 17, 18 en 19 augustus organiseren acht galeries voor actuele kunst en design in de Brugse binnenstad het Brugge Galerie Weekend. Zij brengen tentoonstellingen op het traject van de Triënnale Brugge 2018, geïnspireerd door het thema van deTriënnale, Liquid City – Vloeibare Stad. De exposerende kunstenaars De kunstenaars zoeken naar antwoorden op de uitdagingen voor de samenleving, zoals milieuvervuiling en recyclage, immigratie,
industrialisatie en wapenwedloop. In de historische stad is de laatste jaren, onder impuls van private en publieke initiatieven en niet in het minst door de Triënnale, de belangstelling voor hedendaagse kunst toegenomen. Met het initiatief willen de galeries dit aanbod en hun aanwezigheid in de binnenstad meer in de kijker zetten. De deelnemende galeries zijn Absolute Art Gallery, Black Swan Gallery, Galerie Broes, Galerie Pinsart, Galerie Thomas Serruys, Galerie Vanlandschoote, Kind of OJ en 44 Gallery. Het programma is te consulteren via bruggegalerieweekend.be.
Op Art Basel, dat loopt van 14 tot 17 juni, presenteren 291 galeries modern en hedendaags werk van meer dan 4000 artiesten. De kunstbeurs biedt ook ruimte voor soloprojecten, performances en grote multidisciplinaire installaties. Daarnaast is er een filmprogramma georganiseerd, een kunstroute uitgestippeld door nabijgelegen wijken met locatiegebonden werken, en een randprogrammatie samengesteld van lezingen, panelgesprekken en discussies. Ook kunnen kunsttijdschrijften en uitgeverijen hun bladen en (soms zeldzame) publicaties etaleren. (artbasel.com)
De galeries Albert Baronian en Yoko Uhoda openen op 31 maart samen een nieuwe tentoonstellingsruimte op de dijk van Knokke-Zoute. Yoko Uhoda beschikt er reeds over een vestiging. De eerste tentoonstelling à quatre mains is een groepstentoonstelling gewijd aan hedendaagse Amerikaanse abstracte schilderkunst. Voor Albert Baronian, die reeds 45 jaar actief is in Brussel, gaat dit project samen met een wijzigende werking van de galerie. Vanaf 2020 zal ze meer nomadisch programmeren, omdat de huidige ruimte in de Isidore Verheydenstraat door haar eigenaar wordt heringericht. Albert Baronian wil in Knokke samenwerken met Uhoda om, zo klinkt het, haar zijn kennis door te geven en een programma voor te stellen dat specifiek is voor het publiek in Knokke, zonder een noodzakelijke connectie met zijn galerie in Brussel en haar galerie in Luik. In november van dit jaar programmeert Baronian overigens ook een tentoonstelling in Fondation CAB over neon. De jonge galeriehoudster Yoko Uhoda opende in 2014 haar galerie in Luik, en in 2017 een tweede plek in Knokke. Dit jaar verhuist de galerie in Luik naar een nieuwe ruimte in het centrum van de stad, aan de boulevard d’Avroy. Zeedijk 731, Het Zoute, Knokke-Heist. (yoko-uhoda-gallery.com en albertbaronian.com)
Hoewel de New Yorkse Independent Art Fair en de YIA Art Fair anders dan vorige jaren pas in de herfst hun deuren zullen openen, vindt in april traditiegetrouw toch een stevige reeks kunstbeurzen plaats. Art Paris, dat van 5 tot 8 april plaatsvindt in het Grand Palais, wil met in totaal 142 galeries uit 23 landen onder het credo ‘diversity and discovery’ een overzicht bieden van naoorlogse en hedendaagse Europese kunst, en daarnaast artistieke ontwikkelingen in andere continenten de ruimte geven. ‘Eregast’ op deze editie is Zwitserland; dat die eer vorig jaar nog te beurt viel aan het gehele Afrikaanse continent zegt veel over de onderlinge verhoudingen op de internationale kunstmarkt.
Art Cologne vindt plaats van 19 tot 22 april en is gastheer van een tweehonderdtal gevestigde en jonge galeries uit 31 landen. De presentatie is opgedeeld in vier secties: de sectie Contemporary beslaat het grootste gedeelte van de beurs; daarnaast is er een sectie Modern/Post War, een sectie Collaborations die licht wil werpen op alle aspecten van de collaboratieve praktijk en een sectie Neumarkt met een aantal jonge galeries en losse ‘gecureerde’ projecten.
Eveneens van 19 tot 22 april lopen in Brussel de beurzen Art Brussels en Poppositions. Art Brussels brengt 147 galeries uit 32 landen samen, waarmee deze editie de meest internationale tot nu toe is. De presentatie is opgedeeld in drie secties: het werk van nog onbekende namen uit de West-Europese kunstscene in Discovery, gevestigde kunstenaars in Prime, en ondergewaardeerde kunst van 1917 tot 1987 in Rediscovery. Daarnaast zijn er ook nog 21 solopresentaties. Poppositions, dat zich profileert als een kritische kunstbeurs, wil opkomend talent een kans geven. Dit jaar heeft het initiatief onderdak gevonden in het voormalige Atelier Coppens in de Dansaertwijk. Voor de zevende editie zijn onder leiding van artistiek directeur Niekolaas Johannes Lekkerkerk (curator en schrijver bij The Office for Curating, NL) bijna dertig projecten van galeries, kunstenaarsinitiatieven en projectruimten uit zeventien landen geselecteerd en samengevoegd tot één tentoonstelling. De projecten hebben onder de suggestieve titel In Watermelon Sugar de ambitieuze missie om te midden van de ruïnes van het kapitalisme nieuwe horizonten te vinden. (artparis.com, artcologne.com, artbrussels.com, poppositions.com)
Hoewel de New Yorkse Independent Art Fair en de YIA Art Fair anders dan vorige jaren pas in de herfst hun deuren zullen openen, vindt in april traditiegetrouw toch een stevige reeks kunstbeurzen plaats. Art Paris, dat van 5 tot 8 april plaatsvindt in het Grand Palais, wil met in totaal 142 galeries uit 23 landen onder het credo ‘diversity and discovery’ een overzicht bieden van naoorlogse en hedendaagse Europese kunst, en daarnaast artistieke ontwikkelingen in andere continenten de ruimte geven. ‘Eregast’ op deze editie is Zwitserland; dat die eer vorig jaar nog te beurt viel aan het gehele Afrikaanse continent zegt veel over de onderlinge verhoudingen op de internationale kunstmarkt.
Art Cologne vindt plaats van 19 tot 22 april en is gastheer van een tweehonderdtal gevestigde en jonge galeries uit 31 landen. De presentatie is opgedeeld in vier secties: de sectie Contemporary beslaat het grootste gedeelte van de beurs; daarnaast is er een sectie Modern/Post War, een sectie Collaborations die licht wil werpen op alle aspecten van de collaboratieve praktijk en een sectie Neumarkt met een aantal jonge galeries en losse ‘gecureerde’ projecten.
Eveneens van 19 tot 22 april lopen in Brussel de beurzen Art Brussels en Poppositions. Art Brussels brengt 147 galeries uit 32 landen samen, waarmee deze editie de meest internationale tot nu toe is. De presentatie is opgedeeld in drie secties: het werk van nog onbekende namen uit de West-Europese kunstscene in Discovery, gevestigde kunstenaars in Prime, en ondergewaardeerde kunst van 1917 tot 1987 in Rediscovery. Daarnaast zijn er ook nog 21 solopresentaties. Poppositions, dat zich profileert als een kritische kunstbeurs, wil opkomend talent een kans geven. Dit jaar heeft het initiatief onderdak gevonden in het voormalige Atelier Coppens in de Dansaertwijk. Voor de zevende editie zijn onder leiding van artistiek directeur Niekolaas Johannes Lekkerkerk (curator en schrijver bij The Office for Curating, NL) bijna dertig projecten van galeries, kunstenaarsinitiatieven en projectruimten uit zeventien landen geselecteerd en samengevoegd tot één tentoonstelling. De projecten hebben onder de suggestieve titel In Watermelon Sugar de ambitieuze missie om te midden van de ruïnes van het kapitalisme nieuwe horizonten te vinden. (artparis.com, artcologne.com, artbrussels.com, poppositions.com)
In november kon het Kröller-Müller Museum Les filets, Honfleur (1912, olieverf op canvas, 73 x 100 cm) van Félix Vallotton (1865-1925) aankopen. Vallotton verwierf vooral succes met zijn prentkunst, en stootte met zijn schilderwerk vaak op onbegrip. Het aangekochte werk betreft een landschap met drogende visnetten nabij de kust, dat door een storm geteisterd wordt. Voor dit werk vond de kunstenaar inspiratie in de omgeving van de Noord-Franse kuststad Honfleur, waar hij regelmatig in zijn vakantiehuis vertoefde. De meeste van Vallottons geschilderde landschappen zijn in het bezit van particuliere verzamelaars en staan zelden te koop. Les filets, Honfleur is te zien in de vaste collectie van het museum. (kmm.nl)
In november kon het Kröller-Müller Museum Les filets, Honfleur (1912, olieverf op canvas, 73 x 100 cm) van Félix Vallotton (1865-1925) aankopen. Vallotton verwierf vooral succes met zijn prentkunst, en stootte met zijn schilderwerk vaak op onbegrip. Het aangekochte werk betreft een landschap met drogende visnetten nabij de kust, dat door een storm geteisterd wordt. Voor dit werk vond de kunstenaar inspiratie in de omgeving van de Noord-Franse kuststad Honfleur, waar hij regelmatig in zijn vakantiehuis vertoefde. De meeste van Vallottons geschilderde landschappen zijn in het bezit van particuliere verzamelaars en staan zelden te koop. Les filets, Honfleur is te zien in de vaste collectie van het museum. (kmm.nl)
Op 22 en 23 maart organiseert het platform LIMA in Amsterdam een symposium onder de titel Transformation Digital Art 2018. De participanten (o.a. conservators Karen Archey (Stedelijk Museum) en Louise Cone (National Gallery of Denmark), kunstenaars Harm van den Dorpel en Constant Dullaart) onderzoeken welke praktijken ontwikkeld kunnen worden om kunstwerken die een inherent digitale, performatieve of processuele aard hebben, ook in de toekomst toegankelijk en raadpleegbaar te houden. LIMA, Arie Biemondstraat 111, Amsterdam. (li-ma.nl)
Op 25 november werd de zesde editie van de Prijs Bernd Lohaus uitgereikt aan Marc Rossignol (Namen, 1954) voor zijn oeuvre. Zijn zeer uiteenlopend werk handelt systematisch over de kwesties van ‘verschil’ en ‘uniekheid’. (avenudejette.blogspot.com/2017)
Aan de voet van de Boekentoren van Henry Van de Velde in Gent is een paviljoen gebouwd naar een ontwerp van de Luikse architect Charles Vandenhove (°1928) voor onderzoeks- en onderwijsactiviteiten op het gebied van architectuur en beeldende kunst. Op de benedenverdieping is een auditorium/promotiezaal voorzien, op de tussenverdieping zijn er ateliers/ontwerpruimtes voor onderzoek rond tentoonstellen. Op de tweede verdieping bevindt zich een tentoonstellingszaal met daklicht. Vandenhove heeft samen met zijn vrouw Jeanne over de jaren heen een belangwekkende kunstcollectie aangelegd. Om en bij de 180 werken heeft het echtpaar geschonken aan de Universiteit Gent, met de bedoeling de verzameling een publieke betekenis te geven. Het paviljoen wordt op 15 februari officieel geopend, de eerste tentoonstellingen lopen vanaf de week nadien.
Van 8 tot 11 februari heeft de 19e editie van Art Rotterdam plaats in de Van Nellefabriek. In de ‘Main Section’ tonen 75 internationale galeries werk van opkomende en reeds gevestigde kunstenaars. De overige secties worden vormgegeven door een jonge of gerenommeerde curator. De performances en installaties van ‘Intersections’ worden gepresenteerd in een nieuw gedeelte van de beurs, waar tevens de nieuwe sectie ‘Commonities’ te vinden is. Art Rotterdam is tegelijk de spil van de Art Rotterdam Week, met een gratis pendelbus die de bezoeker naar de verschillende plekken in de stad brengt. De beurs vormt daarnaast helaas ook de aanleiding om de ongelukkige gewoonte die het weekblad Elsevier tot 2012 heeft volgehouden herop te nemen: het samenstellen van een lijst van de belangrijkste Nederlandse kunstenaars. Manuela Klerkx en Oscar van Gelderen stelden samen met kunstcriticus Hans den Hartog Jager een actuele top 50 samen die op 8 februari wordt gepresenteerd. (artrotterdam.com en artrotterdamweek.com)
Van 8 tot 11 februari heeft de 19e editie van Art Rotterdam plaats in de Van Nellefabriek. In de ‘Main Section’ tonen 75 internationale galeries werk van opkomende en reeds gevestigde kunstenaars. De overige secties worden vormgegeven door een jonge of gerenommeerde curator. De performances en installaties van ‘Intersections’ worden gepresenteerd in een nieuw gedeelte van de beurs, waar tevens de nieuwe sectie ‘Commonities’ te vinden is. Art Rotterdam is tegelijk de spil van de Art Rotterdam Week, met een gratis pendelbus die de bezoeker naar de verschillende plekken in de stad brengt. De beurs vormt daarnaast helaas ook de aanleiding om de ongelukkige gewoonte die het weekblad Elsevier tot 2012 heeft volgehouden herop te nemen: het samenstellen van een lijst van de belangrijkste Nederlandse kunstenaars. Manuela Klerkx en Oscar van Gelderen stelden samen met kunstcriticus Hans den Hartog Jager een actuele top 50 samen die op 8 februari wordt gepresenteerd. (artrotterdam.com en artrotterdamweek.com)
Na zo 19 november zal Museum Arnhem sluiten om pas tegen eind 2019 weer de deuren te openen. Gedurende die periode zal de renovatie en de uitbreiding van het museum plaatsvinden. De vernieuwing en uitbreiding naar een ontwerp van het bureau Benthem Crouwel Architecten zal elf miljoen euro kosten en 550 vierkante meter extra expositieruimte opleveren. (museumarnhem.nl)
Van 21 tot en met 29 oktober vindt in Eindhoven de zestiende editie van Dutch Design Week (DDW) plaats. Met het thema Stretch wil de organisatie aandacht besteden aan revolutionaire ideeën en innovatieve oplossingen van ontwerpers die inspirerend en confronterend kunnen zijn: ‘Dutch design is in die zin yoga voor de hersenen. Rekoefeningen voor wie niet vast wil roesten.’ De organisatie verwacht 2500 deelnemers, die verspreid over 100 locaties werk en concepten presenteren. Meer info ddw.nl.
Van 21 tot en met 29 oktober vindt in Eindhoven de zestiende editie van Dutch Design Week (DDW) plaats. Met het thema Stretch wil de organisatie aandacht besteden aan revolutionaire ideeën en innovatieve oplossingen van ontwerpers die inspirerend en confronterend kunnen zijn: ‘Dutch design is in die zin yoga voor de hersenen. Rekoefeningen voor wie niet vast wil roesten.’ De organisatie verwacht 2500 deelnemers, die verspreid over 100 locaties werk en concepten presenteren. Meer info ddw.nl.
Eind juli werd bekendgemaakt dat William Ludwig Lutgens de Eeckman Art Prize 2017 ontvangt. De prijs is een initiatief van Art on Paper, de beurs voor hedendaagse tekenkunst, en is aan zijn tweede editie toe. De winnaar krijgt een productiebudget en een tentoonstellingsplek tijdens de beurs. De jury — bestaande uit Paul Dujardin (Bozar), Catherine Henkinet (ISELP), Marc Ruyters (H ART), Cedric Liénart Jeude (Eeckman Art & Insurance), Johana Carrier (Journal Roven) en Kasper Bosmans (kunstenaar) — prees de grafische kwaliteit van Lutgens’ werk en apprecieerde de wijze waarop hij autobiografische elementen combineert met sociale kwesties om misstanden en hypocrisie aan de kaak stellen: ‘Lutgens dringt zijn perspectief niet op, maar laat de toeschouwer in het ongewisse, ergens in een limbo, tussen twee momenten: het speelse en het ernstige, amusement en ongemak.’ (www.artonpaper.be)
Het Design museum Gent krijgt 2,5 miljoen euro FoCI-subsidie (Fonds Culturele Infrastructuur) van Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz voor de uitbreiding met een nieuwe vleugel. Eerder trok de Stad al 4,3 miljoen euro uit voor het museum. De nieuwe vleugel moet onderdak bieden aan snel wisselende tentoonstellingen, workshops, horeca en een lift. Het Design museum Gent wil zijn rol als gastheer naar de brede designsector opnemen en voorzien in presentaties van en voor jonge designers, de creatieve industrieën en de eigen collectie. Het museum, dat bestaat sinds 1903, is het enige designmuseum in Vlaanderen en heeft een collectie van 22.000 objecten. (designmuseumgent.be)
Op 30 september werd in Gent de Kunstenbibliotheek officieel geopend. De nieuwe bibliotheek, ondergebracht in het historische Huis van de Abdis op de Bijlokecampus, is een samenwerking tussen KASK (de School of Arts van de HoGent), S.M.A.K., HISK, Design museum Gent, STAM en de Gentse Gidsen. De verschillende boeken- en tijdschriftencollecties komen daarmee onder één dak. Een groot deel van de collectie wordt ontsloten via de bibliotheekcatalogus van HoGent. De bibliotheek is open tijdens de werkdagen en is voor iedereen toegankelijk. (bib.hogent.be)
Van 23 tot 26 november vindt Amsterdam Art Weekend plaats. Het evenement wil de laatste ontwikkelingen in de hedendaagse kunst presenteren. Het programma omvat tentoonstellingen, performances, filmvoorstellingen, lezingen, artist talks en rondleidingen, en speelt zich af in meer dan vijftig instellingen. In de inkomruimte van het Stedelijk Museum is ter gelegenheid een Hub ingericht als centrum van het evenement waar de bezoeker alle nodige informatie kan bekomen. Op 24, 25 en 26 november tonen 45 kunstenaars nieuw werk in hun atelier tijdens RijksakademieOPEN. Het publiek kan performances en filmvertoningen bijwonen, en rondleidingen volgen. Meer info via amsterdamart.com en rijksakademie.nl.
Van 23 tot 26 november vindt Amsterdam Art Weekend plaats. Het evenement wil de laatste ontwikkelingen in de hedendaagse kunst presenteren. Het programma omvat tentoonstellingen, performances, filmvoorstellingen, lezingen, artist talks en rondleidingen, en speelt zich af in meer dan vijftig instellingen. In de inkomruimte van het Stedelijk Museum is ter gelegenheid een Hub ingericht als centrum van het evenement waar de bezoeker alle nodige informatie kan bekomen. Op 24, 25 en 26 november tonen 45 kunstenaars nieuw werk in hun atelier tijdens RijksakademieOPEN. Het publiek kan performances en filmvertoningen bijwonen, en rondleidingen volgen. Meer info via amsterdamart.com en rijksakademie.nl.
Van 19 tot en met 26 november loopt in RAI Amsterdam de 31ste editie van kunstbeurs PAN Amsterdam. De beurs richt zich op kunst, antiek en design. Aan de beurs nemen circa 120 galeries, antiquairs en kunsthandelaren deel. PAN presenteert een uiteenlopend, interactief programma waar verzamelen anno nu centraal staat. Er zijn bijdragen van onder meer het Rijksmuseum, Amsterdam Museum, Vereniging Rembrandt en Koninklijke Vereeniging voor Handelaren in Oude Kunst (KVHOK). (pan.nl)
Van 16 tot en met 19 november loopt in Leuven in het STUK en Museum M de elfde editie van het performancefestival Playground. De geselecteerde kunstenaars laten zich kenmerken doordat ze zich niet aan één discipline binden. Ze combineren in hun praktijk elementen uit installatie, tekst, film, sculptuur, architectuur of choreografie, en bevinden zich met hun werk tussen podium- en beeldende kunst. (playgroundfestival.be)
Van 16 tot en met 19 november loopt in Leuven in het STUK en Museum M de elfde editie van het performancefestival Playground. De geselecteerde kunstenaars laten zich kenmerken doordat ze zich niet aan één discipline binden. Ze combineren in hun praktijk elementen uit installatie, tekst, film, sculptuur, architectuur of choreografie, en bevinden zich met hun werk tussen podium- en beeldende kunst. (playgroundfestival.be)
De Belgische Vereniging voor Kunstcritici reikt sinds 2016 opnieuw jaarlijks een prijs uit aan een ‘onderbouwde tentoonstelling die een belangrijke bijdrage levert aan het kunstdiscours vandaag’. De 115 aangesloten kunstcritici stemmen op een voorselectie van vijf tentoonstellingen die door de raad van bestuur werd opgesteld. De prijs gaat dit jaar naar Inland Voyages in An Inland Voyage van Mira Sanders, die in het najaar van 2016 plaatsvond in ARGOS, Brussel. Sanders liet zich inspireren door het reisverhaal An Inland Voyage (1878) van Robert Louis Stevenson, en vertaalde Stevensons tekst naar ‘een subjectieve kaart’ die ze presenteerde door middel van tekst, video, tekeningen, schaalmodel en klank. (argosarts.org en aica.be)
De Vlaamse Cultuurprijzen hebben vanaf dit jaar de naam Ultima’s gekregen en worden uitgereikt op ‘één groot cultuurfeest’. Tijdens dat feest op 13 juni raakte bekend dat de Ultima 2016 voor Beeldende Kunst naar het Centrum voor Hedendaagse Kunst WIELS gaat. De jury stelt dat de instelling zich in tien jaar tijd onmisbaar heeft gemaakt en dat het programma blijft verrassen. Ze waardeert het werk van het hele team, het feit dat het centrum een internationaal perspectief weet te koppelen aan een lokale verankering en dat het kansen geeft aan jonge mensen. (ultimas.be en wiels.org)
De instelling Casco – Office for Art, Design and Theory werkt sinds kort onder de nieuwe naam Casco Art Institute: Working for the Commons (CAI). De wijziging heeft alles te maken met een nieuwe modus operandi van het instituut, die in de laatste tentoonstelling onder de gelijknamige titel gestalte heeft gekregen. ‘Working for the commons’ wordt het leidende principe en bepaalt de politiek-esthetische intenties van de instelling.’The commons’ moet daarbij begrepen worden als een alternatief voor een kapitalistische modus waarbij het private en het publieke blind voor elkaar zijn en het een het ander is gaan overheersen. Het herstructureren van de praktijk verloopt bij Casco via drie kenvormen: Action, Body en Kirakira. Met Action wordt de kunst als experiment beschouwd en als een stap in de richting van maatschappelijke en politieke verandering. Met Body wil Casco het esthetisch en artistiek belang benadrukken van organisatiepraktijken, die doorgaans worden behandeld als niet-kunstzinnige aangelegenheden. Met Kirakira (‘schittering’ in het Japans) staat Casco een kritische waardering van esthetica, poëzie en mythe voor, een praktijk van ‘doen’ door middel van ‘ont-doen’. Het instituut wil kunstzinnige praktijken verwezenlijken door middel van reproductie, zorg en duurzaamheid, op basis van niet-kapitalistische en feministische waarden. In zijn beleidsverklaring stelt Casco dat de meeste (kunst)instituten en organisaties patriarchale waarden hanteren die een hiërarchische relatie tussen productieve arbeid en reproductieve arbeid opleggen, een hiërarchie die ook (re)presentatie en achterliggende organisatieprocessen miskent. Casco streeft ‘naar een organisatorische doorlaatbaarheid die deïnstitutionaliseert, maar tegelijkertijd – in de geest van solidariteit – reïnstitutionaliseert door met een grotere groep mensen te delen. Dit brengt een vooruitzicht van zelf-organisatie met zich mee, of anders gezegd, een principe van zelf-eco-organisatie dat een ‘inherent verband tussen desorganisatie en complexe organisatie’ omarmt. Dit proces maakt een vorm van internationalisme mogelijk, maar vereist desalniettemin een aanzienlijke dekolonisering en engagement met verschillen. Het doet dan ook een beroep op diverse idiomen en vormen, voorbij het ‘veld’ van kunst tot kunst. (casco.art en commons.art)
De instelling Casco – Office for Art, Design and Theory werkt sinds kort onder de nieuwe naam Casco Art Institute: Working for the Commons (CAI). De wijziging heeft alles te maken met een nieuwe modus operandi van het instituut, die in de laatste tentoonstelling onder de gelijknamige titel gestalte heeft gekregen. ‘Working for the commons’ wordt het leidende principe en bepaalt de politiek-esthetische intenties van de instelling.’The commons’ moet daarbij begrepen worden als een alternatief voor een kapitalistische modus waarbij het private en het publieke blind voor elkaar zijn en het een het ander is gaan overheersen. Het herstructureren van de praktijk verloopt bij Casco via drie kenvormen: Action, Body en Kirakira. Met Action wordt de kunst als experiment beschouwd en als een stap in de richting van maatschappelijke en politieke verandering. Met Body wil Casco het esthetisch en artistiek belang benadrukken van organisatiepraktijken, die doorgaans worden behandeld als niet-kunstzinnige aangelegenheden. Met Kirakira (‘schittering’ in het Japans) staat Casco een kritische waardering van esthetica, poëzie en mythe voor, een praktijk van ‘doen’ door middel van ‘ont-doen’. Het instituut wil kunstzinnige praktijken verwezenlijken door middel van reproductie, zorg en duurzaamheid, op basis van niet-kapitalistische en feministische waarden. In zijn beleidsverklaring stelt Casco dat de meeste (kunst)instituten en organisaties patriarchale waarden hanteren die een hiërarchische relatie tussen productieve arbeid en reproductieve arbeid opleggen, een hiërarchie die ook (re)presentatie en achterliggende organisatieprocessen miskent. Casco streeft ‘naar een organisatorische doorlaatbaarheid die deïnstitutionaliseert, maar tegelijkertijd – in de geest van solidariteit – reïnstitutionaliseert door met een grotere groep mensen te delen. Dit brengt een vooruitzicht van zelf-organisatie met zich mee, of anders gezegd, een principe van zelf-eco-organisatie dat een ‘inherent verband tussen desorganisatie en complexe organisatie’ omarmt. Dit proces maakt een vorm van internationalisme mogelijk, maar vereist desalniettemin een aanzienlijke dekolonisering en engagement met verschillen. Het doet dan ook een beroep op diverse idiomen en vormen, voorbij het ‘veld’ van kunst tot kunst. (casco.art en commons.art)
Van 10 juni tot 1 oktober loopt in Münster de vijfde editie van de tienjaarlijkse tentoonstelling Skulptur Projekte, die draait rond kunst in de openbare ruimte. De tentoonstelling, die in 1977 een eerste keer plaatsvond op initiatief van Klaus Bussmann en Kasper König, probeert bewust om te gaan met alle ideologische en theoretische problemen die gepaard gaan met kunst in de openbare ruimte. Ze vertrekt van de overtuiging dat kunst de ruimte niet hoeft te bezetten, maar in staat is nieuwe ruimte te creëren. De openbare ruimte wordt daarbij benaderd als een voorwaarde voor een ‘socio-cultureel samenleven’, die niet mag onderworpen worden aan economische belangen. Voor het eerst zal de tentoonstelling het moeten stellen zonder de caravan van kunstenaar Michael Asher, die in 2012 overleed. Het werk was in die vier edities uitgegroeid tot een soort van mascotte voor de tentoonstelling. Er zullen in totaal 35 nieuwe kunstwerken worden getoond, van onder meer Cosima von Bonin, CAMP, Jeremy Deller, Nicole Eisenman, Pierre Huyghe, Gregor Schneider, Thomas Schütte, Hito Steyerl, Joëlle Tuerlinckx en Cerith Wyn Evans. (skulptur-projekte.de)
Van do 7 tot zo 10 september vindt in Bozar de derde editie van de beurs Art on Paper plaats. Een vijfentwintigtal galeries hedendaagse kunst verzorgen een solopresentatie van telkens één kunstenaar die zich toelegt op tekenkunst. De beurs wil nadrukkelijk ook internationale stromingen in beeld brengen, met in deze editie de Zuid-Koreaanse kunstenaar Shubigi Rao en de Japanse kunstenaar Reiko Tsunashima. (artonpaper.be)
WIELS organiseert van vr 8 tot zo 10 september de 3de editie van de WIELS Art Book Fair. Zo’n vijfitg kunstenaars, uitgevers en verzamelaars bieden hun kunstboeken, kunstenaarsboeken, fotoboeken, catalogi, tijdschriften en ander artistiek drukwerk aan. (wiels.org)
In september lanceert Stichting KiK het project Basiskamp #Entre Nous 2017 van Edwin Stolk. De kunstenaar noemt het een ‘humanitaire missie in eigen land’ en krijgt de hulp van het Ministerie van Defensie, De Provincie Drenthe, Gemeente Westerveld en de Maatschappij van Weldadigheid. Het project heeft de huidige verzorgingsstaat en zijn toekomst tot onderwerp. Een militair basiskamp nabij het koloniedorp Frederiksoord fungeert als locatie. Vier weken lang wonen en werken er twaalf kunstenaars terwijl het kamp publiek toegankelijk is. Iedereen kan onderdeel worden van het onderzoek naar de verzorgingsstaat van morgen en meedenken hoe die eruit zou moeten zien. Alle onderdelen in het programma komen voort uit de overkoepelende vraag: ‘Hoe kunnen we de kwaliteiten van onze gedeelde leef- en werkruimte waarborgen voor de toekomst, in tijden van individualisering en een terugtredende overheid?’ Er is een uitgebreid publieksprogramma voorzien met presentaties, debatten, workshops… (basiskamp-entrenous.tumblr.com en edwinstolk.nl)
Van 22 tot 24 september loopt in de Westergasfabriek in Amsterdam de zesde editie van de beurs voor fotografie Unseen. 53 internationale galeries tonen met werk van 142 kunstenaars de recentste ontwikkelingen in hedendaagse fotografie. Aan de beurs is een lezingenprogramma gekoppeld onder de naam The Living Room, er is een speciale sectie voor kunstenaarscollectieven en instellingen die door kunstenaars worden beheerd, er is een boekenmarkt met 71 onafhankelijke uitgeverijen en er is een programma met tentoonstellingen in tal van instellingen verspreid over de stad. Van 4 tot en met 8 oktober vindt de vijfde editie van Art The Hague plaats. Onder de 52 deelnemende galeries, zowel (internationaal) gerenommeerde als zeer jonge, zijn er een aantal die specifiek gespecialiseerd zijn in Afrikaanse kunst. Galerie Ramakers uit Den Haag toont een solopresentatie van het werk van Pat Andrea. Het randprogramma van Art The Hague omvat onder meer de aparte tentoonstelling ATH Drawings ‘werk op papier’, talkshows over hedendaagse kunst en in de Fokkerhaven de buitententoonstelling Art of Playing. (unseenamsterdam.com, artthehague.nl)
Van 8 tot en met 17 september organiseert het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) de eerste editie van het Festival van de architectuur (F/a). Het moet een interdisciplinair evenement worden met aandacht voor het belang van architectuur voor onze leefomgeving. De bedoeling is dat elke editie in een andere stad plaatsvindt, en voor de eerste editie is dat Antwerpen. Tien dagen lang wordt architectuur over de hele stad onder de aandacht gebracht, met deSingel als centrum. Het programma omvat naast een tentoonstelling, lezingen en een symposium ook muziektheater en concerten, met onder meer een opvoering van Het Raadsel van de Sfinks, de eerste spectrale compositie van Luc Brewaeys, door het HERMESensemble. Meer info desingel.be.
De Vlaamse Kunstcollectie lanceert een nieuwe website rond abstract modernisme in België. De site, die een onlinemuseum wordt genoemd, brengt met achthonderd kunstwerken uit Vlaamse publieke collecties het verhaal van het abstract modernisme in België, van het begin van de twintigste eeuw tot het einde van de jaren zeventig. Verantwoordelijke voor de inhoud van de site is Sergio Servellón, directeur van het FelixArt Museum. Hij stelt onomwonden dat de abstracte kunst een van de belangrijkste ontwikkelingen is sinds de renaissance. De site biedt informatie over kunstenaars, tijdschriften, groeperingen, tentoonstellingen van het Belgisch modernisme. De tekst is beschikbaar in het Nederlands en het Engels, wat opmerkelijk kan genoemd worden voor een site over Belgische kunst. (abstractmodernisme.vlaamsekunstcollectie.be)
De Vlaamse Kunstcollectie lanceert een nieuwe website rond abstract modernisme in België. De site, die een onlinemuseum wordt genoemd, brengt met achthonderd kunstwerken uit Vlaamse publieke collecties het verhaal van het abstract modernisme in België, van het begin van de twintigste eeuw tot het einde van de jaren zeventig. Verantwoordelijke voor de inhoud van de site is Sergio Servellón, directeur van het FelixArt Museum. Hij stelt onomwonden dat de abstracte kunst een van de belangrijkste ontwikkelingen is sinds de renaissance. De site biedt informatie over kunstenaars, tijdschriften, groeperingen, tentoonstellingen van het Belgisch modernisme. De tekst is beschikbaar in het Nederlands en het Engels, wat opmerkelijk kan genoemd worden voor een site over Belgische kunst. (abstractmodernisme.vlaamsekunstcollectie.be)
Sinds 2005 wil ART’CONTEST het werk van ‘aanstormend talent in de kunstwereld’ promoten. Deelnemende kunstenaars wonen of verblijven in België en zijn jonger dan 35 jaar. De Brusselse Olivia Hernaïz ontving bij de recentste editie de eerste prijs (€ 9.000 en een tentoonstelling in het Museum van Elsene) voor een interieur waarin de logo’s van politieke partijen uit een twintigtal landen en die van financiële instellingen verwerkt zijn tot decoratieve patronen. De tweede prijs (€ 6.000) ging naar Lydya Debeer, de derde prijs (€ 3.000) naar Tamara Van San. (artcontest.be)
Op 16 december jl. werden de winnaars van de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek 2016 bekendgemaakt. De hoofdprijs Essay ging naar Laurie Cluitmans voor haar essay De mogelijkheid van de tuin, ‘een lyrische reportage over de tuin van de overleden cineast Derek Jarman’, zoals het luidt in het juryrapport. Aan de prijs is onder meer een som van 2.500 euro verbonden en een jaar begeleiding door auteur Sven Lütticken. Andere laureaten in de categorie essay waren Sophia Zürcher, met een tekst over Marinus Boezem, en Nele Wynants, met een tekst over het fictieve Europamuseum van Thomas Bellinck. De hoofdprijs Recensie ging naar Brenda Tempelaar die in haar tekst het ontslag van Lorenzo Benedetti bij de Appel verweeft met werk van het kunstenaarsduo gerlach en koop. De Prijs voor de Jonge Kunstkritiek 2016 is een initiatief van Het Mondriaan Fonds, de Appel arts centre en Witte de With Center for Contemporary Art, in samenwerking met STUK, M HKA en Van Abbemuseum. (jongekunstkritiek.net)
Het Stedelijk Museum Schiedam heeft een schenking van ruim vierhonderd werken van Han en Wouter Altena-Boswinkel ontvangen. Het verzamelaarsechtpaar schonk eerder al een groot aantal schilderijen, sculpturen en werken op papier. Met in totaal vijftienhonderd werken is het een van de omvangrijkste particuliere schenkingen aan een Nederlands museum van de afgelopen decennia. Het echtpaar verzamelt sinds 1972 werk van vooral Nederlandse kunstenaars, onder wie Bram Bogart, Ton Boelhouwer, JCJ Vanderheyden, Paul Damsté, Erik van Lieshout, Cees Andriessen en Luis Tomasello. Hun voorliefde voor onder andere formeel abstracte kunst sluit aan bij het verzamelbeleid van het museum. (stedelijkmuseumschiedam.nl)
Kunstverzamelaar Hans Sonnenberg (89) schonk onlangs negen CoBrA-werken aan het Stedelijk Museum Schiedam. Het gaat om zeven toonaangevende schilderijen, een bronzen beeld en een keramieken schaal van kunstenaars als Karel Appel, Constant en Asger Jorn. Sonnenberg is eigenaar van Galerie Delta in Rotterdam die hij in 1962 oprichtte. Het museum laat de aanwinsten van 1 juli tot en met 1 oktober 2017 zien. Eerder schonk Sonneberg CoBRA-werken aan Museum Boijmans Van Beuningen. Nu vond hij het tijd om ook de collectie van het Stedelijk Museum Schiedam te verrijken. Van Asger Jorn bezat het museum tot op heden geen werk. De schenking vertegenwoordigt een waarde van meer dan een miljoen euro. (stedelijkmuseumschiedam.nl)
Volgens een recent persbericht van icom-vlaanderen (voorheen Vlaamse Museumvereniging) staat de opleiding van ‘erfgoedbewaker’ onder druk. Hoe deze opleiding het licht zag, heeft een kleine voorgeschiedenis. In 1990 zorgde de ‘bewakingswet’ of ‘Wet-Tobback’ lange tijd voor onrust in de erfgoedsector. De wet was bedoeld om wanpraktijken in de bewakingssector – zoals portiersoorlogen – aan banden te leggen. De wetgever formuleerde de wet echter bijzonder breed, waardoor er lange tijd discussie en onduidelijkheid heerste. Een opleiding op maat van de museumsector was nodig. Hoewel suppoosten bewakingsagenten zijn, vormt de bewakingsopdracht vaak slechts een fractie van hun takenpakket. Na een uitgebreid overlegtraject bekwam de toenmalige Vlaamse Museumvereniging in 2007 een aangepaste opleiding tot ‘erfgoedbewaker’. Met een lespakket van 72 uren is deze aanzienlijk goedkoper dan de algemene opleiding tot bewakingsagent (127 uren). Volgens icom-Vlaanderen wil de bewakingssector de vorming ‘erfgoedbewaker’ nu afschaffen en opnieuw vervangen door de veel duurdere algemene opleiding tot bewakingsagent. De vereniging vermoedt dat de commerciële opleidingsinstellingen te weinig aan deze opleiding verdienen. Ze vindt het onaanvaardbaar dat dit wordt voorgesteld zonder enig overleg met de museumsector en roept de bevoegde minister op om in dialoog te treden met de museumsector. (icom-vlaanderen.be)
Terwijl in Vlaanderen onlangs de resultaten van een onderzoek naar de sociaal-economische positie van de professionele kunstenaar werden voorgesteld, treedt in Nederland vanaf heden de richtlijn kunstenaarshonoraria in voegen. De richtlijn wordt geïntroduceerd door belanghebbende organisaties en verenigingen in de beeldende kunst, maar zal, waar van toepassing, ook gehanteerd worden door het Mondriaan Fonds bij de beoordeling van subsidieaanvragen. In het verlengde ervan zal het Fonds een experimenteerreglement introduceren dat voorziet in gedeeltelijke compensatie voor instellingen die de richtlijn toepassen. De richtlijn is bedoeld om tot een professionelere contractpraktijk te komen bij tentoonstellingen zonder verkoopdoel, en daarmee de inkomenspositie van beeldend kunstenaars te verbeteren. Directeur van het Fonds Birgit Donker stelt dat de richtlijn, en het feit dat veel betrokken partijen, van musea tot Platform BK, zich erachter scharen, een doorbraak is waarop al jaren op wordt gewacht. Meer concreet omvat de richtlijn een rekentabel en een checklist om het kunstenaarshonorarium te kunnen vaststellen afhankelijk van de situatie. De onlineapplicatie is te vinden via kunstenaarshonorarium.nl. Opmerkelijk daarbij is dat het Fonds compensatie voorziet vanaf een instelling vijftig procent van het vastgestelde kunstenaarshonorarium betaalt – wat voor een instelling meteen ook de goedkoopste optie is. De vraag stelt zich of de richtlijn daarmee dan geen aanmoediging is om kunstenaars maar voor de helft uit te betalen.
Ook in Vlaanderen heerst er sinds vele jaren ongenoegen over de hachelijke sociaal-economische situatie waarin vele kunstenaars zich bevinden, en wordt er al heel lang uitgekeken naar een ‘doorbraak’. In november werd door minister Sven Gatz een onderzoek naar de sociaal-economische positie van de professionele kunstenaar voorgesteld. Initiatiefnemers waren onder meer het Kunstenpunt, het Kunstenloket, het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) en het Overleg Kunstenorganisaties (oKo). De resultaten zijn gebaseerd op een online-enquête die door meer dan 2.700 kunstenaars werd beantwoord. Ze beantwoorden derhalve niet aan die van een representatieve steekproef en bovendien beperkte de vragen zich tot de activiteiten van de kunstenaar in 2014. Het onderzoek was erop gericht om inzicht te verwerven in de sociaal-economische positie van de kunstenaar als ‘flexwerker’ en om op basis van de resultaten na te gaan hoe die kan worden verbeterd. In totaal beantwoordden 716 professionele beeldend kunstenaars de enquête. Daarvan ontving slechts een derde een vergoeding voor de creatie van eigen werk. 77% van de kunstenaars stelde in dat jaar tentoon, en slechts 30% daarvan kreeg daarvoor een vergoeding. 50% deed een creatie in opdracht waar in zeven van de tien gevallen een vergoeding tegenover stond. Met bijkomende activiteiten als verkoop en promotie van eigen werk houdt drie vierde van de kunstenaars zich bezig, meer dan de helft volgt de zakelijke kant ervan op. De derde bijkomende activiteit, door de helft van de kunstenaars uitgevoerd, is lesgeven (in privécontext, deeltijds of hoger kunstonderwijs). 41% van de kunstenaars heeft een betaalde job buiten de artistieke sector. Gemiddeld spenderen ze iets meer dan de helft van hun werktijd aan hun artistieke kernactiviteit. De helft van de kunstenaars met een zelfstandigenstatuut (hoofdberoep) verdient minder dan € 12.000 netto per jaar. In vergelijking met de andere groepen (regisseurs en scenaristen, muzikanten en componisten, schrijvers en illustratoren, acteurs en andere podiumkunstenaars) verdienen de beeldende kunstenaars het minst, en zijn ze (terecht) ook het minst tevreden met de vergoedingen die tegenover hun werk staan. Deze vaststelling is des te schrijnender omdat er ongetwijfeld in geen enkele andere kunstsector zoveel geld circuleert als in die van de beeldende kunst. Het onderzoek brengt in grote lijnen geen nieuwe feiten aan het licht, maar brengt wel de gekende problemen in cijfer en biedt een aantal interessante details. In het begeleidend discours zou overigens een uitschuiver als ‘Kunstenaars combineren diverse jobs en tonen zich ware ‘ondernemers’’ best vermeden worden. Eerder zou een dergelijke studie mogen beklemtonen dat er in het landschap idealiter ook plaats moet zijn voor kunstenaars zonder ondernemerstalent. Hopelijk kan dit onderzoek de beleidsmakers er hoe dan ook van overtuigen om eindelijk naar een ‘doorbraak’ toe te werken, al dan niet in de trant van de richtlijn kunstenaarshonoraria. (mondriaanfonds.nl en kunsten.be/dossiers/kunstenaarcentraal) (dm)
Onlangs kocht het Van Gogh Museum op een veiling in New York een werk van Van Goghs tijdgenoot Paul Signac (1863-1935): Ponton de la Félicité bij Asnières (Opus nr. 143) (1886). Signac verbeeldde de oevers van de Seine bij Asnières in de voor die tijd revolutionaire pointillistische techniek waarvan Georges Seurat de grondlegger was. Het Van Gogh Museum presenteert in de vaste opstelling het verhaal van het leven en werk van Vincent van Gogh. Om beter inzicht te geven in de ontwikkeling van Van Gogh toont het museum ook werken van invloedrijke tijdgenoten, evenals voorgangers en navolgers. Met Ponton de la Félicité bij Asnières (Opus nr. 143) kan het museum de artistieke invloed toelichten die Signac in de periode rond 1986 op Van Gogh had. Het werk brengt bovendien kenmerkende thema’s ter sprake zoals de relatie stad–platteland en de industrialisatie. (vangoghmuseum.nl)
Het huis en de bijhorende tuin van de negentiende eeuwse romantische schilder Antoine Wiertz in de Brusselse Leopoldwijk worden de komende vijftig jaar door de Belgische staat verpacht aan het Europees Parlement voor het symbolische bedrag van één euro, onder de voorwaarde dat de pachter instaat voor de restauratie van het pand. Het gebouw werd door de Belgische overheid volledig verwaarloosd. Voor het aanpalende Wiertzmuseum zijn er geen gevolgen. De buurtvereniging Leopoldswijk-Association du Quartier Léopold (VLW-AQL) reageert verbolgen op de gesloten overeenkomst. Ze herinnert eraan dat Wiertz zijn schilderijen naliet aan de Belgische staat op voorwaarde dat zijn atelier gratis openbleef voor het publiek, en dat zijn huis jonge kunstenaars zou herbergen. Verder pleit ze ervoor om de tuin publiek toegankelijk te maken; in de wijk die zwaar lijdt onder de vastgoedspeculatie is kwaliteitsvolle openbare ruimte erg schaars. Als reactie lanceert de vereniging via change.org een petitie waarbij ze in één adem de Belgische regering vraagt om het museum beter te promoten en het toegankelijker te maken.
In Antwerpen is in juni aan de Ernest Van Dijckkaai Museum De Reede (MDR) geopend. Het museum is uitsluitend gewijd aan grafisch werk en de kern van de collectie bestaat uit stukken van Francisco Goya, Félicien Rops en Edvard Munch. De Nederlandse verzamelaar Harry Rutten ziet de stad Antwerpen als een uitgelezen plek voor het museum, omdat ze een ‘belangrijk hedendaags centrum van cultuur’ is, maar ook ‘een eeuwenlange traditie heeft van graveerkunst, met beroemde drukkers als Christoffel Plantin en Jan Moretus’. De MDR-collectie omvat ook werk van Jacob Toornvliet, Théophile Alexandre Steinlen en Käthe Kollwitz, en van een vijftiental Belgische kunstenaars als Rik Wouters, Henri Evenepoel, Edgard Tytgat, Eugeen Van Mieghem, Walter Sauer, Gustave Van de Woestijne, Hugo Claus en Fred Bervoets. Het museumgebouw is met zijn twee verdiepingen goed voor 500 vierkante meter expositieruimte, waar meer dan 200 werken worden getoond. Goya, Rops en Munch krijgen er elk hun eigen zaal. In een vierde ruimte is ofwel werk van andere kunstenaars uit de collectie te zien, ofwel een tijdelijke tentoonstelling. Zo zal komend najaar de Noor Ole Jørgen Ness in deze ruimte met een muurtekening hulde aan brengen Félicien Rops. (museum-dereede.com)
In september lanceert Stichting KiK het project Basiskamp #Entre Nous 2017 van Edwin Stolk. De kunstenaar noemt het een ‘humanitaire missie in eigen land’ en krijgt de hulp van het Ministerie van Defensie, De Provincie Drenthe, Gemeente Westerveld en de Maatschappij van Weldadigheid. Het project heeft de huidige verzorgingsstaat en zijn toekomst tot onderwerp. Een militair basiskamp nabij het koloniedorp Frederiksoord fungeert als locatie. Vier weken lang wonen en werken er twaalf kunstenaars terwijl het kamp publiek toegankelijk is. Iedereen kan onderdeel worden van het onderzoek naar de verzorgingsstaat van morgen en meedenken hoe die eruit zou moeten zien. Alle onderdelen in het programma komen voort uit de overkoepelende vraag: ‘Hoe kunnen we de kwaliteiten van onze gedeelde leef- en werkruimte waarborgen voor de toekomst, in tijden van individualisering en een terugtredende overheid?’ Er is een uitgebreid publieksprogramma voorzien met presentaties, debatten, workshops… (basiskamp-entrenous.tumblr.com en edwinstolk.nl)
Het kan geen toeval zijn. Op het moment dat M HKA een facelift ondergaat en er op politieke kabinetten wordt nagedacht over een mogelijke verhuis van het museum op middellange termijn, springt artistiek directeur Philippe Van Cauteren van het S.M.A.K. in de bres voor zijn museum. Ook in Gent is er immers een collectie (2.000 werken) voor handen die ruimer uitgestald kan worden. Van Cauteren wil permanent vijfhonderd werken tentoonstellen. De huidige infrastructuur voldoet niet en de OYO-architecten zijn aan het werk gezet om te onderzoeken welke mogelijkheden er op de bestaande site zijn om hieraan te verhelpen. De drie opties zijn: een transformatie van het huidige gebouw, een uitbreiding/verbouwing of een volledige nieuwbouw. Binnen een half jaar moet de studie rond zijn. Van Cauteren meent dat het nieuwe S.M.A.K. er ten laatste tegen 2025 moet kunnen staan. (smak.be)
Van 11 maart tot 21 mei loopt in Mechelen de achtste editie van Contour Biennale, een tentoonstelling die zich toelegt op het ‘bewegende beeld’. Deze editie, onder aanvoering van curator Natasha Ginwala, brengt op nogal onorthodoxe wijze een aantal (historische) begrippen samen. Het programma wil refereren aan de Grote Raad die in de vijftiende eeuw zetelde in het Schepenhuis in Mechelen en dat het hoogste rechtscollege was in de Nederlanden. Het ondervraagt de rationele grond op basis waarvan rechtspraak zou geschieden, door ze te beschouwen als een ‘medium’ dat gekenmerkt wordt door tegelijk een performatieve, ethische en esthetische operatie. Als een parallel veld naast de rechtspraak wordt de Vlaamse polyfonie opgevoerd, die een perspectief zou bieden op de formalisering van de getuige en het getuigenis, op de wijze waarop een verhaal tijdens een rechtszaak wordt opgebouwd en de functie van stilte daarin, van fictie en verbale bewijsvoering. De site van het evenement omvat een indrukwekkende discursief apparaat, The Online Journal of Contour Biennale, met meerdere teksten die op uiteenlopende wijze de verhouding tussen esthetiek en rationaliteit aan de orde brengen. (contour8.be)
Van 11 maart tot 21 mei loopt in Mechelen de achtste editie van Contour Biennale, een tentoonstelling die zich toelegt op het ‘bewegende beeld’. Deze editie, onder aanvoering van curator Natasha Ginwala, brengt op nogal onorthodoxe wijze een aantal (historische) begrippen samen. Het programma wil refereren aan de Grote Raad die in de vijftiende eeuw zetelde in het Schepenhuis in Mechelen en dat het hoogste rechtscollege was in de Nederlanden. Het ondervraagt de rationele grond op basis waarvan rechtspraak zou geschieden, door ze te beschouwen als een ‘medium’ dat gekenmerkt wordt door tegelijk een performatieve, ethische en esthetische operatie. Als een parallel veld naast de rechtspraak wordt de Vlaamse polyfonie opgevoerd, die een perspectief zou bieden op de formalisering van de getuige en het getuigenis, op de wijze waarop een verhaal tijdens een rechtszaak wordt opgebouwd en de functie van stilte daarin, van fictie en verbale bewijsvoering. De site van het evenement omvat een indrukwekkende discursief apparaat, The Online Journal of Contour Biennale, met meerdere teksten die op uiteenlopende wijze de verhouding tussen esthetiek en rationaliteit aan de orde brengen. (contour8.be)
Met haar veertiende editie zal de Documenta voor het eerst in haar geschiedenis niet enkel plaatsvinden in Kassel. Op 8 april gaat ze immers van start in Athene. Uiteraard is met deze afwijking van de traditie geen toeval gemoeid, en moet ze gelezen worden als een politiek statement. Nochtans heeft niet iedereen het zo begrepen op het idee om de tentoonstelling te verdelen over twee verschillende plaatsen in Europa. In een interview met Spike Art Magazine stelde Yannis Varoufakis meer dan een jaar geleden al dat het slechts om een gimmick gaat. Als het de curatoren menens was geweest, hadden ze volgens hem de hele Documenta in Athene moeten onderbrengen. De halfslachtige beslissing om de tentoonstelling te spreiden, vergeleek Varoufakis met ordinair ramptoerisme waarbij de Griekse economische tragedie wordt geëxploiteerd door sommige mensen bij Documenta om hun geweten te sussen. De organisatie lost voorlopig weinig of niets over het programma, noch over de tentoonstellingsruimte, noch over de deelnemers. Mogelijk zou de Documenta onderdak vinden in het stedelijk kunstencentrum van Athene en in het nationaal museum voor hedendaagse kunst (EMST). Ook wordt erop gespeculeerd dat er een uitgebreid programma in de openbare ruimte zou voorzien zijn. De tentoonstelling in Athene loopt tot 16 juli. In Kassel opent de Documenta op 10 juni en sluit ze op 17 september. (documenta14.de en spikeartmagazine.com)
Op za 4 maart is in Brugge aan de Langerei 24 de Black Swan Gallery opengegaan met een tentoonstelling getiteld Transruptie. Deelnemende kunstenaars zijn Fia Cielen, Femmy Otten, Kostas Synodis, Nathalie Vanheule, Jan Van Oost. De tentoonstelling loopt nog tot zo 2 april. (www.blackswangallery.be)