Beeld en verhaal

Als we het over beeld en verhaal willen hebben, moeten we eerst en vooral nadenken over de macht van het beeld, of beter, over de macht van diegene die zich van het beeld bedient. In de bijdragen van Luc Tuymans en Dirk Lauwaert wordt deze vraag als uitgangspunt naar voor geschoven. Wie heeft het overzicht, vraagt Luc Tuymans zich af, nu het beeld gewoon deel is gaan uitmaken van netwerken en volledig ten dienste staat van de kijker, nu het beeld niet meer vanzelf verdwijnt, maar ten prooi is gevallen aan de tool box van de consument? Als de honderdste verjaardag – niet van de film, maar van de eerste publieke vertoning van de film! – tot nadenken moet stemmen, dan toch over deze fundamentele vragen. Dat is niet alleen de stelling van Tuymans, maar ook van Marc Holthof in zijn bespreking van “Still/A Novel”, een van de hopelijk laatste ceremonies ten behoeve van de jarige.

“De geschiedenis van het beeld is een geschiedenis van haar macht,” stelt Dirk Lauwaert aan het begin van zijn bijdrage. Zonder verder onderzoek te doen naar de macht achter het beeld, analyseert Lauwaert de impact van het (statische) beeld op de toeschouwer. Misschien biedt de vertelling een uitkomst uit deze wurggreep, maar hoe is het gesteld met onze narratieve potentie? En hoe zit het met de narratieve mogelijkheden van het beeld zelf? Met deze vraag gaat Jan Baetens aan de slag in zijn bijdrage over fotoliteratuur, een genre dat niet alleen met grote interne problemen te kampen heeft, maar bovendien ook aan grote externe druk onderworpen is.

Wat vertelt ons een datum – niet een datum die we zelf ‘herinneren’, maar een datum die ons gegeven wordt, die ons geschilderd voorgeschoteld wordt?  Over de door On Kawara geregistreerde data (en andere ‘feiten’), over deze beelden zonder enig verhaal, schreef Dirk Pültau een monografische tekst. Tenslotte keren we de logica van deze aflevering om: voor een keer beginnen we niet met beelden, maar eindigen we ermee. Eerst was er een verhaal – de ontvoering van de boreling Nicolas Moureaux – en toen pas kwamen er beelden  – van de dader. Jan Verplaetse geeft een kort practicum over de totstandkoming van, en de omgang met deze beelden – robotfoto’s.

Verder in dit nummer: een essay over ‘het spreken over kunst’ van Bart Verschaffel, een tekst over de retrospectieve tentoonstelling van Mel Bochner, de discussienota over het museumbeleid in Vlaanderen die Koen Brams en Dirk Pültau presenteerden op 6 februari 1996 in het Nieuwpoort-teater en de tweede episode van het tweemaandelijkse feuilleton “KUNST”.