width and height should be displayed here dynamically

Essays

Besprekingen

Beeldende Kunst

Architectuur & Vormgeving

Publicaties

92

juli-augustus 2001

Boeken

Het boek is in principe een totalitair medium – een medium dat zijn object inkadert, isoleert en afsluit. Tegenover de openheid van het essay staat de afronding die eigen is aan het boek. Sommige lezers vertrouwen een boek pas wanneer ze ook alle aangehaalde literatuur hebben bestudeerd; daarmee storten ze zich in een bodemloze put van opschuivende referenties. Schrijvers staan weer voor een ander dilemma: terwijl iedere afsluiting van hun object prematuur en kunstmatig is, kan geen boek zonder zo’n afsluiting worden voltooid. De schrijver kan het slot voor zich uitschuiven, maar stuit dan op een paradox: het boek wordt alleen maar dikker en de aanspraak op totaliteit nog groter. Er komt toch altijd een moment dat de schrijver een afsluiting moet construeren.

Filosofie en politieke theorie, kunstbeschouwing en cultuurtheorie worden vanouds gekweld door het spook van de totaliteit en de afsluiting. In dit nummer van De Witte Raaf, dat gewijd is aan recent verschenen boeken, staat impliciet het probleem van het afsluiten centraal – het afsluiten van een betoog of een gedachte, een theorie of een geschiedenis. In vijf artikelen wordt getracht iets met een specifiek boek te ‘doen’, al was het maar om een prematuur afgesloten historisch of theoretisch object weer open te breken. Het betreft boeken van Benjamin Buchloh, Boris Groys, Susan Buck-Morss, Slavoj Zizek en Henk Oosterling. Verder wijdt Dirk Pültau een beschouwing aan het rolmodel Picasso naar aanleiding van een recent boek van Jan van Adrichem.

De op 11 juni overleden Nederlandse filosoof Cornelis Verhoeven publiceerde in zijn leven bijna tachtig boeken. Als hommage aan deze grote essayist, die altijd in de schaduw van de academische professie heeft gestaan, herpubliceren we in dit nummer Verhoevens Filosofie van het applaus, een essay uit 1965 over de crisis van het slot, het probleem van de slotzin en de rituele betekenis van het applaus.

Camiel van Winkel

Download het volledige nummer